Bijna de helft van de wereldbevolking eet dagelijks rijst. Het is bovendien het gewas dat het hardst te lijden heeft onder klimaatverandering als gevolg van onvoorspelbare regenseizoenen. Tegelijk heeft rijst een enorme ecologische voetafdruk. Hoe kunnen boeren tegemoetkomen aan een sterk toenemende vraag wereldwijd én de planeet beschermen? Hoe kunnen ze een degelijk inkomen verdienen met rijst in combinatie met andere teelten? Rikolto werkt mee aan ingrijpende veranderingen in de rijstsector omdat die cruciaal is als hefboom om het voedselsysteem duurzamer te maken.
Rijst is een van de vijf meest verbouwde graangewassen. De vraag ernaar blijft toenemen door de groei van de wereldbevolking en veranderende voedingsgewoontes. Meer landbouwgrond voor rijstproductie, is jammer genoeg niet dé oplossing om aan die toenemende vraag te voldoen. Rijst verbruikt immers nu al zo’n 40% van het wereldwijde irrigatiewater, waardoor waterbronnen en landschappen onder druk staan. Bovendien produceren ondergelopen rijstvelden gigantisch veel broeikasgassen en nog al te vaak worden bij de teelt buitensporige hoeveelheden kunstmest en pesticiden gebruikt.
Hoe kunnen rijstboeren de helft van de wereldbevolking blijven voeden én de planeet beschermen, wanneer ze te maken krijgen met steeds meer droogtes, overstromingen, hoge temperaturen en stijgende zeespiegels? Hoe kunnen we de last op hun schouders verlichten en hen een eerlijk, leefbaar inkomen garanderen? De waardeketen van rijst moet niet alleen efficiënter met grondstoffen omspringen, maar ook productiever, winstgevender en duurzamer, worden op ecologisch en sociaal vlak.
We willen bijdragen aan de transformatie van de rijstsector op nationaal, regionaal en internationaal niveau. We streven naar degelijke inkomens en werkomstandigheden voor alle actoren in de waardeketen van rijst, naar minder impact op het klimaat en naar veilige, gezonde en kwaliteitsvolle rijst voor alle consumenten.
Elke regio gaat aan de slag met onze globale rijststrategie, rekeninghoudend met de lokale context. We streven naar kennisuitwisseling en samenwerking, met alle spelers. We werken samen met boerenorganisaties, private actoren, overheden, onderzoeksinstellingen en andere belanghebbenden in 9 landen: Indonesië, Vietnam, DR Congo, Tanzania, Oeganda, Benin, Burkina Faso, Mali en Senegal.
Nyange-Nyange is de naam van de witte zilverreiger, een heel frequente bezoeker van de rijstvelden en synoniem voor 100% lokale Congolese kwaliteitsrijst. Dankzij de samenwerking met de overheid en de Wereldbank (PICAGL Project) zorgde de ontwikkeling van het label en een sensibiliseringscampagne voor een doorbraak op de lokale rijstmarkt in Bukavu. Tussen 2017 en 2021 is de hoeveelheid verkochte rijst op lokale markten verviervoudigd en is de hoeveelheid rijst verkocht via formele contracten gestegen van 2% naar 62%. De consumenten in Bukavu lijken er maar geen genoeg van te krijgen. Daarnaast ondersteunen we boeren ook bij de goedkope en participatieve ontwikkeling van nieuwe irrigatieschema's (“Smart-Valleys”-benadering) en bij de duurzame intensivering van hun productie (SRI) om de opbrengsten te verhogen en aan de vraag te kunnen voldoen. Eveneens bevorderen en waarborgen we eerlijke, inclusieve zakenrelaties met institutionele en private kopers.
In beide landen versterken we de dialoog met overheden en beleidsmakers. Dankzij de belangenbehartiging van Rikolto en haar partners hebben de Oegandese ministeries MAAIF en MTC de richtlijnen van de “international workshop agreement” (IWA) aangenomen over de professionalisering van boerenorganisaties en namen ze de SRP-norm (“Sustainable Rice Platform”) op in hun 10-jarige nationale rijstontwikkelingsstrategie. In Tanzania maakt Rikolto deel uit van de taskforce die de uitvoering van de nationale rijstonwikkelingsstrategie NRDS II (2019-2030) zal leiden. Door nationale SRP-afdelingen op poten te zetten, zorgen we ervoor dat de SRP-norm voor duurzame rijst wordt weerspiegeld in nationale strategieën en beleidsdoelen. Een belangrijke stap om structurele veranderingen in de sector tot stand te brengen.
Tussen 2017 en 2021 is het totaal aantal vrouwelijke franchisenemers meer dan verdubbeld, maar nog veel meer onder hen zijn geïnspireerd door de resultaten van het franchise-ondernemingsmodel, dat werd ontworpen en geïmplementeerd door Rikolto en UNERIZ (Union Nationale des Étuveuses de Riz). De vrouwen (franchisenemers) die zich hebben aangesloten bij UNERIZ (franchisegever), verdienen meer door zich als één merk in de markt te zetten. Ze kregen training in business skills en verbeterden de kwaliteit en duurzaamheid van hun voorgekookte rijst. Niet alleen het geproduceerde volume ging omhoog, ook de prijs van hun rijst is bijna verdubbeld en hun inkomens stegen met 60%. Tegenwoordig is UNERIZ een sterkere zakenpartner die samenwerkt met CorisBank. Het aandeel van de hoeveelheid die UNERIZ aan nieuwe kopers verkocht in 2020, vertegenwoordigde maar liefst 62% van hun totale omzet. Die cijfers geven blijk van een dynamische, groeiende markt en een unieke kans om de lokale markt verder te versterken.
In Mali en Senegal hebben we bijgedragen aan de oprichting en erkenning van de nationale interprofessionele rijstorganisaties, IFRIZ en CIRIZ. Daarin zijn alle actoren van de waardeketen van rijst in de landen vertegenwoordigd. Ze zijn intussen officieel erkend door hun respectievelijke overheden als de belangrijkste gesprekspartner voor de rijstsector en een voorbeeld voor het landbouwbeleid. Ze bieden zo een institutioneel kader waarbinnen actoren in de waardeketen van rijst kunnen werken, informatie uitwisselen en afwegen op basis van het nationaal beleid. Dankzij de samenwerking tussen IFRIZ, PRPRM (het platform van rijstproducenten), Rikolto en CARE-Mali, werd een wetsontwerp goedgekeurd dat de aankoop van rijst door overheidsinstellingen in Mali formaliseert, samen met een stappenplan voor de implementatie. CIRIZ nam deel aan het ontwerp en de goedkeuring van het Senegalese nationale programma voor zelfvoorziening op vlak van voedsel en werd uitgenodigd om mee te discussiëren over een lonende prijs voor padie (ongepelde rijst) en de hervorming van de subsidie voor kunstmeststoffen.
Rikolto heeft een lange ervaring in het ondersteunen van producenten, zowel bij het vormen van coöperaties en vakbonden, als bij het opbouwen van relaties met potentiële particuliere en institutionele kopers. Vandaag biedt de Senegalese boerenbond FEBROPA zakelijke diensten aan 95% van haar leden, is ze een gecertificeerde zaadleverancier en heeft ze haar omzet verdubbeld. In 2019 verkochten de boerenorganisaties (UNBRB, UNERIZ en CIRB) 80% van hun productie aan schoolkantines en aan het Nationaal Agentschap voor de Voedselzekerheidsvoorraad (SONAGESS) in Burkina Faso. Malinese boeren hebben ook bijgedragen aan het nationale voedselzekerheidsreserve, door het “National Office of Agricultural Products” (OPAM) te voorzien van lokale Gambiaka-rijst, goed voor zo'n € 2 miljoen per jaar.
Om te voldoen aan de strenge vereisten van de kopers van biologische rijst, moeten boerenorganisaties een sterk intern managementsysteem hebben om aan te tonen dat de normen gerespecteerd worden, van bij de boer tot bij de verwerker. Rikolto ondersteunde ongeveer 2.500 boeren, waarvan meer dan 600 gecertificeerde biologische boeren in twee boerencoöperaties (APOB en APPOLI). Vandaag gaan ze als organisatie ook actief in de verwerking en collectieve marketing van biologische kwaliteitsrijst. Zo helpen ze ook de capaciteiten van boeren te verbeteren met trainingen in biologische landbouw, de SRP-normen en ondernemerschap voor jongeren. APPOLI ontwikkelde bovendien een specifieke business unit voor vrouwen om rijstwafels en glutenvrije bloem te verwerken.
Hoewel Vietnamese rijst nog vaak wordt geassocieerd met veel pesticiden en een lage kwaliteit, gaat de reputatie erop vooruit. Rikolto maakt deel uit van een diverse werkgroep bestaande uit ngo’s, onderzoeksinstellingen en overheden die de grootschalige uitrol van de “Sustainable Rice Platform”-norm (SRP) aanmoedigt voor rijstproductie. Meer dan 800 boeren die samen zo'n 2.600 ha verbouwen, hebben de SRP-aanbevelingen opgevolgd. Er werd zo maar liefst 23.316 ton CO2 bespaard door stro en stoppel niet langer te verbranden. We experimenteerden bovendien met een geïntegreerd rijst-vis-landbouwsysteem dat het ecosysteem versterkt en boeren nieuwe inkomsten oplevert.
Het “Sustainable Rice Platform” is een wereldwijd samenwerkingsverband dat een reeks holistische normen aanbiedt om te bepalen of rijst duurzaam geproduceerd is: Wordt de ecologische voetafdruk verkleind? Worden de producenten er beter van. Gemiddeld zien boeren die werken volgens de SRP-normen een stijging van 10% in hun inkomens, realiseren ze 20% waterbesparingen en stoten ze 50% minder broeikasgassen uit. Rikolto zetelt sinds 2015 in de adviesraad van het Sustainable Rice Platform en is sinds 2018 ook lid van de Raad van Bestuur. In 9 landen versterkten we de capaciteiten van boeren en andere actoren in de waardeketen van rijst.
90% van de wereldwijd geproduceerde rijst wordt geoogst en verhandeld op massamarkten in Azië en ook steeds meer in Afrika. Export naar hoogwaardige markten in Europa en de VS van speciale en exotische rijstvariëteiten, is slechts een klein percentage van de wereldwijde rijstexportmarkt. De lokale en regionale rijstmarkten bieden daarom grote kansen voor lokaal geproduceerde kwaliteitsrijst. We streven ernaar de nationale productiecapaciteit te versterken en te verbeteren met efficiënte, productieve en duurzame praktijken. Op die manier evolueren we naar betaalbare en duurzaam geproduceerde lokale rijst voor de consument en creëren we nieuwe zakelijke kansen voor iedereen in de sector.
Om onze doelen te bereiken, volgen we drie strategieën die nauw met elkaar verbonden: duurzame productie, inclusieve markten en een stimulerende omgeving.
Om de productiviteit op een duurzame manier te verhogen, promoten we de SRP-normen (Sustainable Rice Platform). Op basis van eerdere initiatieven voor duurzame rijstproductie en dankzij de samenwerking tussen tal van partners, maken de SRP-normen het mogelijk om de evolutie naar duurzaamheid goed op te volgen.
Op productieniveau coachen we boeren om:
Dergelijke praktijken dragen bij tot een robuuste landbouwproductie en een hoger inkomen voor boeren, zowel dankzij hogere rijstopbrengsten en een betere kwaliteit, als door lagere productiekosten en gediversifieerde inkomstenbronnen.
We hebben daarnaast ervaring met de ondersteuning van producenten die zich willen verenigen, bijvoorbeeld in coöperaties. We hebben vastgesteld dat collectieve actie de deelname van kleinschalige boeren in de waardeketens kan verbeteren:
We work with more than 40,000 rice producers and support 70 farmer organisations in becoming solid, competitive and trustworthy business partners. In West Africa, farmer organisations are becoming key actors of what is called “institutional purchasing”, delivering rice to school canteens (Burkina Faso), contributing to the national food security reserves (Burkina Faso and Mali) and supplying rice seeds to governmental programmes (Senegal). This brings us to our next strategic sphere of action: inclusive markets.
We baseren al onze tussenkomsten op de ontwikkeling van inclusieve en langdurige relaties tussen boeren en andere actoren in de rijstketen. Hoe onderhouden we die bestaande relaties en gaan we nieuwe aan?
We zorgen ervoor dat professionele boerenorganisaties betrouwbare leveranciers worden van kwaliteitsproducten, naar wens van de verwerkers, detailhandelaars en andere kopers. Tegelijkertijd zorgen we ervoor dat winsten en risico's eerlijk en transparant verdeeld zijn, wat resulteert in lagere transactiekosten voor beide partijen. We streven naar langdurige relaties, die gebaseerd zijn op wederzijds vertrouwen en die lopen via heldere contracten of een gedeeld memorandum van overeenstemming dat de storm van een crisis kan doorstaan. Zo duurt de relatie tussen Congolese boeren en de Bralima-brouwerij (Heineken) al meer dan 10 jaar.
We onderhouden onze relaties door kennis van de markt te verstrekken, marktonderzoeken en studies uit te voeren in samenwerking met onderzoeksinstellingen en universiteiten, en kennis en bewijzen van eerdere ervaringen te delen. De samenwerking met onderzoeksinstellingen in Tanzania heeft protocollen en richtlijnen opgeleverd voor verbeterde kwaliteitsmanagementsystemen. In Burkina Faso heeft het franchise-bedrijfsmodel rond voorgestoomde rijst andere actoren in de regio geïnspireerd om hetzelfde of gelijkaardige verdienmodellen op te starten.
We verbinden boerenorganisaties ook met andere actoren in de waardeketen, zoals leveranciers van inputs en financiële dienstverleners, landbouwbedrijven of openbare instellingen. Op basis van een gedeelde behoefte-evaluatie hebben we de samenwerking tussen dienstverleners en technische assistentie voor boeren aangemoedigd, en hebben we training en coaching aangeboden aan de betrokken werknemers. In Tanzania experimenteerden we met een klimaatslim kredietmodel, ontwikkeld in samenwerking met financiële instellingen, waarbij duurzame praktijken het criterium zijn.
Collectieve actie met alle belanghebbenden in het voedselsysteem is een krachtig recept om de ontwikkeling van een hele sector te sturen. Het zorgt voor de ontwikkeling van een stimulerende omgeving waar de beste initiatieven zich verspreiden en innovatie tot bloei komt.
Om onze tussenkomsten op te schalen, staan we met onze voeten in de modder. We verzamelen bewijs om regeringen, nationale belangenorganisaties van boeren en voedingsbedrijven te verbinden en te overtuigen rond een gedeelde agenda. Het sneeuwbaleffect van de inclusieve zakenrelaties die we ontwikkelen en van de dialoog die we onderhouden in multistakeholderplatforms, zijn gericht op impact op lange termijn. Toch vallen er ook op korte termijn al concrete resultaten te bewonderen.
In Mali en Senegal hebben we bijgedragen aan de opbouw en erkenning de nationale interprofessionele rijstorganisaties, IFRIZ en CIRIZ. Ze worden als voorbeeld gezien voor het landbouwbeleid en worden door hun respectievelijke regeringen erkend als de belangrijkste gesprekspartner voor de rijstsector. We werken samen met ECOWAS (de West-Afrikaanse unie) voor de uitvoering van het regionale “rijstoffensief”, dat West-Afrika tegen 2025 zelfvoorzienend moeten maken op het gebied van rijst. Daarnaast hebben we deelgenomen aan het ontwerp voor de GEF7 “Sustainable Rice Landscape”-programma's in Vietnam, Cambodja en Indonesië.
In Tanzania en Oeganda werken we momenteel aan opname van de SRP-norm in de nationale rijststrategieën. Daarnaast ondersteunden we beleidswerkzaamheden, onder leiding van de “Rice Millers' Council” van Oeganda, die er bij de regering op aandrong invoerrechten vast te leggen om de lokale rijstsector de kans te geven zich te ontwikkelen.
In Indonesië hebben we er samen met API voor gepleit dat de Indonesische regering een wetgeving invoert om de prijzen van ongepelde rijst te differentiëren op basis van verschillende kwaliteitsklassen, zodat boeren worden gestimuleerd om kwaliteitsrijst te produceren. Zowel in Indonesië als in Vietnam is Rikolto lid van de werkgroepen die de goedkeuring van de SRP-norm in de respectievelijke landen bevorderen.
Bij Rikolto passen we een systeembenadering toe door rekening te houden met de onderlinge verbanden en wisselwerkingen van een complex systeem. We erkennen bijvoorbeeld de verschillende belangen die spelen bij politiek gevoelige gewassen zoals rijst. Enerzijds roepen overheden op tot lage prijzen voor de consumenten in de stad, terwijl ze anderzijds een "goede" prijs willen garanderen voor de producenten op het platteland. En daartussenin liggen de belangen van alle andere actoren in de keten. Onze strategie verliest geen van hen uit het oog. We waarderen hun werk en benutten onze jarenlange expertise in de dialoog om tot win-win-oplossingen te komen en gemeenschappelijke wegen te banen.
De rijstproductie is grotendeels in handen van ouder wordende boeren, omdat jongeren het werk op het platteland de rug toekeren. Onder hen veel jonge vrouwen die geen kansen zien in een sector waar ze ondervertegenwoordigd zijn in besluitvormingsprocessen en minder toegang hebben tot inputs en technische kennis. Daarom zetten we diverse initiatieven op, zoals opleidingen om vaardigheden rond productie en ondernemen te versterken. We stimuleren vrouwen om de leiding te nemen over verwerkingseenheden en helpen coöperaties met het uitwerken en uitvoeren van een genderbeleid. Verder ontwikkelen we zakelijke modellen die in het bijzonder kansen scheppen voor vrouwen, bijvoorbeeld via de commercialisering van reststromen van rijst of dienstverlening in de landbouwsector.
We implement diverse initiatives: dedicated technical and entrepreneurial capacity building, women-led production units, development of gender policies with our partner cooperatives, new business opportunities in the production and commercialisation of rice by-products and/or service provision.
Om onze ambities waar te maken, werken we samen met heel wat partners.
We werken samen met boeren die lid zijn van producentengroepen, verenigingen, coöperaties en vakbonden die verkopen aan lokale en internationale kopers (Superindo, Nature Farm, Tan Hong Rice Company, SWT Tanners, Bongomin Group, YARA, Bralima (Heineken), SODEFITEX ...).
We werken nauw samen met onderzoeksinstellingen (Africa Rice, IRRI, INERA, TARI, Kilombero Rice Research Institute, Kien Giang University, VNUA University...), andere ngo’s (KilimoTrust, Preferred by Nature, Agriterra, Trias, SCOPE Insight, ICCO, GEF, GIZ, Helvetas, Oxfam, Carbon Farm...), en openbare en financiële instellingen (EquityBank, Coris Bank, ACFIME, Graine SARL, CRDB...).
We voeren dialogen en ondersteunen het optreden van lokale en nationale overheden.
Wij dragen bij aan regionale en internationale multistakeholderplatforms (Sustainable Rice Platform, ECOWAS Rice Observatory, the Tanzania Rice Council, the East Africa Grain Council ...).
We zijn erkentelijk voor de onmisbare steun van onze donors.
Hieronder vindt u de logo's van enkele onder hen:
