Naar aanleiding van Wereldvoedseldag op 16 oktober lanceert een groep van experten uit de onderwijs-, gezondheids- en armoedebestrijdingssector tien beleidsaanbevelingen om werk te maken van gezonde, toegankelijke voeding op school. “Een gezond en evenwichtig eetpatroon is essentieel voor kinderen en jongeren, maar in ons land nog verre van een evidentie.”
Vlaamse beleidsmakers en andere actoren moeten daarom dringend een tand bijsteken, vinden de organisaties. “Vlaanderen heeft hier geen regelgevend kader rond”, zegt Katharina Beelen van Rikolto die het initiatief nam om de organisaties samen te brengen. “De Vlaamse voedselstrategie besteedt wel aandacht aan gezonde voeding in de schoolomgeving, maar legt zichzelf geen concrete doelstellingen, standaarden en budgetten op. Dit in tegenstelling tot Brussel en Wallonië, en ondanks de universele verklaring van de rechten van de mens (art. 25), de Europese Kindgarantie en het Kinderrechtenverdrag (art. 27).”
Uit de preventiepeiling van het Vlaams Instituut Gezond Leven vzw in opdracht van Departement Zorg blijkt ook dat het voedingsaanbod op Vlaamse scholen nog niet volledig voldoet aan de richtlijnen van de Vlaamse overheid. “Vooral een uitgebreider plantaardig aanbod met grotere groenteporties en meer gezonde, plantaardige alternatieven voor vlees is wenselijk”, zegt voedings- en gedragsveranderingsexperte Jolien Plaete. “Kinderen en jongeren eten over het algemeen te weinig groenten en fruit en te veel suiker- en vetrijke snacks.”
“Uit ons onderzoek blijkt dat de voedselomgeving rond scholen , veelal ongezond is door een groeiend aanbod van fastfood”, vult Sciensano-onderzoekster Stefanie Vandevijvere aan. “Dit belemmert de ontwikkeling van gezonde voedingspatronen.”
Steeds meer scholen proberen de grootste honger bij leerlingen te stillen, maar schreeuwen om ondersteuning en een structurele aanpak. Daarom formuleren de organisaties 10 aanbevelingen waar overheden in ons land mee aan de slag moeten.
Nieuwe regelgeving moet scholen aanmoedigen om een aantrekkelijk, gezond voedingsaanbod te voorzien. “Dat gaat van ontbijt, soep, warme maaltijden, tussendoortjes en minstens één maaltijd per dag aan te bieden met meer plantaardige alternatieven. De overheid speelt ook een cruciale rol om een toegankelijk systeem te voorzien dat kosteloos is voor de ouders of werkt met een betaalbaar, niet-stigmatiserend systeem.”
Verder ligt er huiswerk om de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie en de Hoge Gezondheidsraad in de praktijk te brengen. “Bijvoorbeeld om reclame te verbieden voor ongezonde voeding gericht op kinderen binnen en rond de scholen. Ook moet de overheid de nutritionele criteria voor het voedingsaanbod op school vastleggen in regelgeving.”
Tot slot benadrukt Katharina Beelen het belang van een integrale aanpak. “Je moet leerlingen niet alleen leren wat goed eten is en hoe ze een evenwichtig voedingspatroon in de praktijk brengen. De leerstof in de klas moet kloppen met wat leerlingen in de refter eten. Dat vraagt om een echt voedingsbeleid, waarbij de school leerlingen, ouders en de schoolomgeving betrekt. Vlaanderen moet zich daarom mee achter het Europese kader voor de “Whole School Food Approach” scharen, die daarvoor de weg bereidt.”
De groep van ondertekenaars trekt het thema expliciet breder dan de armoedeproblematiek. “Vaak wordt het probleem verengd tot ‘lege brooddozen’ van kinderen in armoede. Maar gelijkaardige studies in andere Europese landen tonen aan dat de inhoud van de brooddoos vaak ongezond en onevenwichtig is, los van socio-economische status. “En kinderen die vaak niet of niet evenwichtig eten, kunnen zich minder goed concentreren”, zegt Katharina Beelen, “en dat heeft een impact op hun leerprestaties.” Goed eten op school is dus belangrijk voor alle kinderen, zeggen de ondertekenaars.
Momenteel onderzoeken Universiteit Gent en het Vlaams Instituut Gezond Leven vzw in opdracht van Departement Zorg de samenstelling van de brooddozen van Vlaamse kinderen en de toegankelijkheid van schoolmaaltijden verder. Zowel dit onderzoek als de studie rond de voedselomgeving in Vlaanderen zijn momenteel nog lopende en zullen beleidsaanbevelingen met zich meebrengen, die de overheid nog verder afwacht.
“Samenwerking tussen federaal, Vlaams en lokaal niveau is de basis om scholen te ondersteunen”, zegt Katharina Beelen. “Bijvoorbeeld bij het opnemen van gezonde, duurzame criteria in aanbestedingsprocedures. Ook de samenhang tussen alle domeinen van sociaal beleid is onontbeerlijk. Het recht op gezonde voeding mag niet los staan van maatregelen rond herverdeling, armoedebestrijding, gezondheidszorg en sociale bescherming.”
De volledige tekst met aanbevelingen kunt u hier terugvinden.
De aanbevelingen kwamen tot stand in een expertenwerkgroep, gefaciliteerd door Katharina Beelen (Rikolto) met medewerking van Xavier Brenez (Onafhankelijke Ziekenfondsen), Paul Callewaert (Solidaris), Elisabeth De Vleesschauwer (GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap), Sigrid De Vuyst (GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap), Séverine Hervé (Good Planet), Laura Jame (Christelijke Mutualiteit), Saar Lambrechts (Netwerk tegen Armoede), Hannelore Lambrighs (KOOGO vzw), Sarah Meys (Kinderrechtencommissariaat), Philippe Mayné (Landsbond Neutrale Ziekenfondsen), Jolien Plaete (Vlaams Instituut Gezond Leven), Lore Sleeckx (Vlaamse Scholierenkoepel), Kim Swyngedouw (Enchanté vzw), Hilde Timmermans (ouderkoepel VCOV), Cassandra Vanboterdael (Liberale Mutualiteit), Brigitte Van Der Herten (De Link), Dieneke van de Sompel (UGent), Stefanie Vandevijvere (Sciensano), Wendy Van Lippevelde (UGent), Timothy Van Raemdonck (GO! ouders), Katrien Verbeke (Let us).
Collega Katharina Beelen was te gast in De Ochtend op Radio 1 om meer te vertellen over de uitdagingen rond gezonde en toegankelijke voeding op school.
.jpg)