Voor bedrijven over de hele wereld is de ambitie om klimaatneutraal te worden nog steeds een prioriteit. De koffiesector vormt hierop geen uitzondering. Klimaatverandering zet forse limieten op de hoeveelheid land die geschikt is voor koffieteelt, waardoor de productie moeilijker en duurder wordt.
Steeds meer studies en projecten binnen de koffiesector richten zich op het minimaliseren van de CO2-voetafdruk van koffie. Een daarvan werd in 2019 uitgevoerd door Rikolto in samenwerking met een grote Peruviaanse koffiecoöperatie. Het doel was meer te weten te komen over de CO²-voetafdruk van de biologische koffieproductie en hoe koffieproducenten toegang kunnen krijgen tot nieuwe markten door de productiemethoden te verbeteren.
Hoewel je er gemakkelijk van uitgaat dat de ecologische voetafdruk van koffie voornamelijk wordt toegeschreven aan transport, vereisen de verwerking en veel andere processen na de oogst ook het gebruik van machines of brandstof. Dit betekent dat de koffieproductie zelf ook van naderbij bekeken moet worden.
In het onderzoek werd nagegaan hoe de koolstofvastlegging in koffieboerderijen tijdens de productie kan worden verbeterd. Dat gebeurde door de uitstoot van broeikasgassen te bekijken met behulp van een levenscyclusanalyse, en deze te toetsen aan ISO 14064 (een BSI-norm voor de "kwantificering en rapportage van broeikasgasemissies en -verwijderingen").
Om de koolstofvoetafdruk van koffie te berekenen, moet je rekening houden met alle emissies die worden gegenereerd, niet alleen door de oogst, verwerking en verzending, maar alle processen die energie gebruiken in relatie tot de koffieplant. Voor dit onderzoek lag de nadruk op de biologische productie van groene koffie: Emissies die verband hielden met landbouwchemicaliën werden dus niet in rekening gebracht. De studie richtte zich uitsluitend op de levenscyclus van de koffie op de boerderij.
"Wanneer de koffie wordt geplant, onderzoeken we bijvoorbeeld de gebruikte meststoffen en hun uitstoot. We onderzoeken ook elke transportmethode die wordt gebruikt om de groene koffie te vervoeren zodra deze is geoogst en verwerkt. Ten slotte meten we het gebruik van fossiele brandstoffen en analyseren we de impact van de CO2 als we ze bij elkaar optellen. In wezen houden we het overzicht door alle emissies en het opvangen van CO2 in elke stap van de toeleveringsketen in kaart te brengen."
Samen met boeren, bedrijven, wetenschappers en overheden oogsten we nieuwe ideeën om een groeiende wereldbevolking op een duurzame wijze te voeden. Dat kunnen we alleen doen met uw steun, die gek genoeg slechts een koffie per maand kost. Uw gift is vanaf € 40 voor 45% aftrekbaar van de belastingen.
Lith Montes is de koffieprojectcoördinator voor Rikolto in Peru. Zij voegt eraan toe: "Emissies worden gecompenseerd met een proces dat bekend staat als koolstofvastlegging. Dat is wanneer CO2 in de atmosfeer geabsorbeerd opnieuw opgenomen wordt door planten."
"We hebben 30 koffiepercelen bemonsterd en de koffieplanten die in de schaduw stonden en de koffieplanten die niet in de schaduw stonden, gekwantificeerd", legt Lith uit. Over het algemeen hebben koffieplanten die in de schaduw groeien een lagere netto koolstofvoetafdruk, omdat meer bomen in de buurt betekent dat er meer koolstof wordt vastgelegd. "Zo kunnen we de balans meten tussen koolstofuitstoot en -vastlegging."
Lith legt uit dat het onderzoek heeft bevestigd dat er al koolstofneutrale koffie wordt geproduceerd op de plantages van de La Prosperidad de Chirinos, de landbouwcoöperatie die de proefkonijnen voor het onderzoek aanbracht. In feite betekent dit dat sommige planten in de hele toeleveringsketen evenveel CO2 vastlegden als ze uitstoten. Dit was een belangrijke ontdekking tijdens het onderzoek. Een van de belangrijkste redenen hiervoor was de introductie van agroforestry-systemen. Agroforestry is de praktijk van het telen van gewassen tussen schaduwbomen. In deze systemen legden de bemonsterde koffieplanten op La Prosperidad de Chirinos tussen 16,90 en 21,63 ton CO2 per hectare per jaar (tC/ha) vast. Waar deze planten echter in de schaduw werden geteeld, droegen de schaduwbomen waartussen ze werden geteeld ook bij aan de koolstofvastlegging.
Hoewel de productie van koffie in bepaalde delen van de wereld van oudsher in verband wordt gebracht met ontbossing, geeft deze studie aan dat in de schaduw geteelde koffie een aantal voordelen kan bieden voor producenten die hun CO2-voetafdruk willen minimaliseren.
Mariela Wismann is directeur van het Latijns-Amerikaanse koffieprogramma van Rikolto. "Organisaties realiseren zich dat de praktijk van het rooien van de bospercelen hoge milieukosten met zich meebrengt," zegt ze.
"Nu moeten we ons opmaken voor herbebossing." laat Alexis Dueñas optekenen. Hij is professor aan de PUCP en lid van het onderzoeksteam. "Weten welke soort en hoeveel schaduwbomen je voor het perceel kiest, heeft een drievoudige impact," zegt hij. "Het heeft invloed op koolstofvastlegging, het milieu en het inkomen van de producenten."
Dit luidt niet alleen een duurzame toekomst in via agroforestry productiesystemen, maar kan producenten ook helpen om hun koffiesoorten te differentiëren voor kopers. Zo kunnen bijvoorbeeld koolstofneutrale biologische koffiesoorten die in agroforestrysystemen worden geteeld, producenten ondersteunen in regio's waar de cupscores over het algemeen lager zijn dan in andere productiegebieden. Cupping is het beoordelen van de de smaak en aroma's van koffiebonen volgens gestandaardiseerde proefmethodes.
Natuurlijk is het telen van koffie in de schaduw niet de enige oplossing; het minimaliseren van de impact van andere kritieke gebieden van de koffieproductie zal een lange weg afleggen naar het verkleinen van de koolstofvoetafdruk van de koffieproductie.
Op La Prosperidad waren het nat malen en drogen de twee productiefasen die de meeste CO2 bijdroegen voordat de koffie de boerderij verliet. Hoewel de producenten al werkten aan duurzamere oplossingen (zoals het hergebruik van koffieschillen en het creëren van organische compost met koffiepulp), kijken ze nu naar andere belangrijke gebieden, zoals honingwaterzuivering, waterverbruik en afvalscheiding.
Volgens Lith is dit de reden waarom Rikolto samen met PUCP en La Prosperidad een aanvullend onderzoek naar afvalwater in koffiepercelen in Cajamarca stimuleert. Bovendien zal dit ook de producenten helpen om toegang te krijgen tot bepaalde markten.
"In de EU bijvoorbeeld zal nieuwe regelgeving vanaf 2022 de invoer verbieden van producten die niet aan bepaalde milieuzorgnormen voldoen."
"Deze studie heeft ons in staat gesteld na te denken over koolstofneutrale certificering," legt Lith uit. "We zijn op zoek naar specifieke partners en werken aan koolstofneutrale certificaten. We streven naar premies voor gecertifieerde koolstofneutrale producenten. Het zal echter van cruciaal belang zijn dat producenten begrijpen dat het verminderen van hun koolstofvoetafdruk kan worden bereikt door middel van agroforestry-modellen. Deze studies zijn een goede stap, maar een bredere erkenning zal nog meer helpen.
Inzicht in de invloed van de koffieproductie op het milieu is terecht een hoge prioriteit voor de hele koffiesector, maar het berekenen van de koolstofvoetafdruk van koffie bij de oorsprong (en het minimaliseren daarvan) is een goede eerste stap die de aandacht vestigt op enkele oplossingen die kunnen worden geïmplementeerd.
De hoop is nu dat deze samenwerking tussen producenten en academische instellingen zal worden ondersteund door meer milieuverantwoorde acties in de hele toeleveringsketen. In de toekomst zullen hopelijk officiële koolstofneutrale certificeringen de sector op weg helpen naar een toekomst van koffieproductie die eerlijk, verantwoord en duurzaam is.
Dit is een herwerking van een artikel dat oorspronkelijk ik Perfect Daily Grind (PDG) gepubliceerd werd. Lees hier de Engelse en Spaanse versie.
.jpg)