Dankzij een lening van Ondernemers voor Ondernemers (OVO) kan ondernemer Leonard Shayo beginnen met de productie van voorgekookte bonen in Tanzania. “Voor de boeren die hier bruine bonen kweken is een lange termijnsamenwerking met een afnemer die goede en stabiele prijzen biedt, ontzettend belangrijk", zegt David Leyssens van Rikolto in Oost-Afrika.
Met een lening van 50.000 euro voltooit Ondernemers voor Ondernemers (OVO) de financiering van Tti Pre-cooked Beans. Die startup uit Tanzania bereidt voorgekookte bonen met een speciaal milieuvriendelijk proces, waardoor de voedingswaarde van de bonen beter bewaard.
Nu de financiering rond is, kan Leonard Shayo zijn project realiseren. De lening bij OVO dient onder meer voor de installatie om de bonen met een vacuümproces te koken. De financiering komt van een aantal business angels die ook vrijwilliger zijn bij OVO en van het Acceleration Fund. Dat investeringsfonds is door OVO opgezet in samenwerking met de Koning Boudewijnstichting om de groei van Afrikaanse ondernemingen te ondersteunen.
Het verhaal begint eigenlijk in de Oegandese hoofdstad Kampala. Tti Pre-cooked Beans nam er deel eind 2019 aan SusTech4Africa, een selectieproces voor startende en groeiende bedrijven met duurzame technologie georganiseerd door OVO in Oeganda, Rwanda, Senegal en bij de Afrikaanse diaspora. Tijdens dat meerdaagse boostcamp krijgen de deelnemers advies en vragen over hun zakenmodel en financiële plannen van een team van vrijwilligers dat bestaat uit doorgewinterde ondernemers en studenten. Wie de selectie doorkomt, krijgt intensieve begeleiding en uitzicht op een lening.
“Shayo was speciaal overgevlogen vanuit Tanzania naar Oeganda”, weet ondernemer Hugo Van de Voorde nog. “Het project zat nog in zijn startfase, maar hij was al een ervaren bedrijfsleider. Shayo had eerder een bakkerij met drie à vier vestigingen en heeft die kunnen verkopen. Je merkte meteen dat hij ervaring had.”
Van de Voorde nam als lead screener bij OVO het dossier in handen. “Shayo’s project was snel heel concreet. Hij kon meteen een zakenplan en een financieel plan voorleggen. We hebben natuurlijk nog veel over de details gediscussieerd. Maar belangrijk vond ik dat hij stond open voor onze ideeën en suggesties.”
Door de coronacrisis, die ook in Afrika de economie verlamt, heeft het project wat vertraging opgelopen, maar ondertussen is de bouw van de productiesite gestart. “Op technisch vlak hebben we geholpen met het ontwerp van die site, bijvoorbeeld door suggesties te doen op het vlak van voedselveiligheid. En we hebben ook meegedacht hoe de operatie best te organiseren”, vertelt Van de Voorde, die zelf consultant is geweest in de tuinbouwsector en daarna een eigen bedrijf had met plantmaterialen.
“Onze rol was vooral om te sparren met Shayo en onze ervaring te delen. Op die manier proberen we een stukje kennis over te dragen. We hebben bijvoorbeeld wat geholpen met het organigram van het personeel uit te tekenen en de timing van de opstart op punt te stellen. Een aantal mensen van OVO die zeer beslagen zijn in cijfers hebben geholpen met het financieel plan. Dat plan was er, maar het is nog eens kritisch bekeken en bijgestuurd”, zegt de lead screener. Dat is de persoon die bij OVO de leiding neemt van een team vrijwilligers dat een investeringsdossier begeleidt. Bij een positieve evaluatie kan dat dossier voorgedragen worden voor een lening.
Bijzonder aan het project van Shayo is dat het zijn bonen afneemt bij 800 lokale boeren. Die zijn verenigd in twee coöperatieven gesteund door Rikolto. “Voor de boeren die hier bruine bonen kweken is een lange termijnsamenwerking met een afnemer die goede en stabiele prijzen biedt ontzettend belangrijk. Dat laat ze toe te investeren in kwaliteitsverbetering en meer duurzamere teeltmethodes”, zegt David Leyssens, regionaal directeur van Rikolto in Oost-Afrika.
Ook het product zelf heeft een grote impact. Leyssens: “Bonen zijn een proteïnerijk alternatief voor vlees, dat vaak te duur is. En voorgekookte bonen zijn ook ecologisch interessant. Op een houtskoolvuurtje moeten bonen uren garen, terwijl de ontbossing voor die houtskool veel schade aan het milieu veroorzaakt. Met een industrieel proces wordt die impact veel kleiner.”
Die elementen zijn ook allemaal heel belangrijk voor OVO, oordeelt Van de Voorde. “Natuurlijk investeer je in de eerste plaats in een ondernemer en een bedrijf. Maar onrechtstreeks ook in een hele keten. Door de samenwerking met die hele coöperatie trek je een paar honderd boeren mee in het verhaal.”
Het was Rikolto dat Shayo in contact bracht met OVO, wat hem uiteindelijk in Kampala deed belanden. “Dat bootcamp heeft hem ontzettend geholpen om zijn zakenmodel en cijfers op orde te stellen”, meent Leyssens. “En die lening is natuurlijk een geschenk uit de hemel. Het is hier ontzettend moeilijk om kapitaal te vinden, en bovendien alleen aan zeer hoge rentes. Ik heb nog weinig rentetarieven onder 20 procent gezien. Een betaalbare lening maakt dus het verschil tussen dromen realiseren of niet.”
OVO geeft leningen tot maximaal 50.000 euro en hanteert doorgaans een rentetarief van 7 procent. David Leyssens: “Veel financiële partijen zoeken investeringsmogelijkheden in Oost-Afrika, maar vaak kijken die enkel naar de grote projecten. Wat ontbreekt is financiering voor projecten die in het midden vallen, te klein voor grote financiers en te groot voor microfinanciering. Dat is precies wat OVO doet.”
De samenwerking smaakt naar meer. “We zien dit als een zeer succesvol pilootproject. Het idee is nog andere bedrijven, waarmee we denken een goed partnerschap te kunnen sluiten voor de boeren, naar een SusTech4Africa te sturen”, aldus Leyssens. “Grote donoren vragen dat ngo’s meer samenwerken, en in theorie wordt daar vaak over gesproken, maar hier is het ook in de praktijk gelukt.”
“We zien dit als een zeer succesvol pilootproject. Het idee is nog andere bedrijven, waarmee we denken een goed partnerschap te kunnen sluiten voor de boeren, naar een SusTech4Africa te sturen. Grote donoren vragen dat ngo’s meer samenwerken, en in theorie wordt daar vaak over gesproken, maar hier is het ook in de praktijk gelukt."
Ook bij OVO-vrijwilliger Hugo Van de Voorde smaakt de ervaring naar meer: “Ik ben zelf ook ondernemer geweest. Ik weet nog hoe het was om 22 jaar te zijn en op zoek naar geld. Ik weet hoe belangrijk het is dat je ergens kansen krijgt. Het is fantastisch om een project als dit te kunnen helpen ontwikkelen.”
“Ik zou dit zeker warm aanbevelen aan andere ondernemers”, besluit hij. “Je steekt er natuurlijk wat tijd in. Je moet daar ook niet flauw overdoen. Maar het geeft veel voldoening te zien dat iemand de kans krijgt om te groeien. Weet je, ik geloof gewoon in ondernemers. Ondernemerschap is voor mij dé weg naar een meer duurzame toekomst in Afrika.”
Dit artikel werd geschreven door Jasper Vekeman voor Ondernemers voor Ondernemers.
.jpg)