In Tanzania wordt 90% van het water verbruikt door de landbouw. De meeste boeren maken bovendien gebruik van inefficiënte open irrigatiekanaaltjes en dieselpompen. Deze irrigatiesystemen zijn schadelijk voor het milieu en het inefficiënte watergebruik zorgt voor extra druk in reeds waterarme regio's zoals het bekken van de Pangani rivier.
"Reeds verschillende jaren voelen de boeren in ons dorp de gevolgen van de klimaatverandering. Iedereen was de hoop aan het verliezen, we voelden ons ‘als een kaars in de wind’. De landbouw deed het alsmaar slechter vanwege de droogte. Inefficiënte irrigatiesystemen met een hoge brandstofkost en onvoorspelbare regens maakten een goede oogst onmogelijk. Zo was er nog nauwelijks sprake van enige planning. Enkel boeren die over efficiënte irrigatiesystemen beschikten en dus niet afhankelijk waren van de regenval wisten nog met succes te produceren."
Het omvormen van de irrigatie-installaties van de boeren tot duurzame en efficiënte systemen komt zowel de boeren als de gemeenschap ten goede. Waterbesparende irrigatiesystemen verhogen de productiviteit van de boeren. Daardoor kunnen niet alleen meer gewassen uitgevoerd worden maar worden ook de voedseltekorten in de dorpen beperkt. Het maakt ook dat er meer water beschikbaar is voor andere economische activiteiten en sociale doeleinden. Een goede waterplanning en -beheer is daarom van cruciaal belang, zowel voor de voedselzekerheid, de armoedebestrijding als op het vlak van duurzaamheid.
Om al deze redenen heeft Rikolto samen met de lokale partner-organisaties een proefproject opgezet én gefinancierd in Moshi, Arumeru en Simanjiro. Dat zijn drie districten die afhankelijk zijn van water uit het stroomgebied van de Pangani-rivier. Bij dit proefproject zijn meer dan 3000 boeren betrokken met potentieel voor de productie van groenten en fruit. Bij het proefproject werd ook speciale aandacht besteed aan vrouwen en jongeren, enerzijds door hen een plaats te geven in de productie, het beheer en de marketing, maar ook door hen toegang te geven tot marktinformatie, inputs en diensten.
Ondanks de wil van de landbouwers om hun manier van irrigeren te verbeteren, waren zij er tot nu toe niet in geslaagd om zelf de nieuwe technologieën toe te passen. Enerzijds door een gebrek aan informatie of technologische kennis, maar vooral ook door financiële beperkingen. In het proefproject worden boeren begeleid bij het gebruik van irrigatiesystemen op zonne-energie om zo de productie en de kwaliteit van de groenten en het fruit te verbeteren. Systemen voor druppelirrigatie op zonne-energie zijn een grote hulp in de strijd tegen de klimaatverandering. De uitstoot van broeikasgassen wordt verminderd door het vervangen van motoren op fossiele brandstoffen door pompen op hernieuwbare energie. In het proefproject werd een financieringsmechanisme opgezet voor de boeren om de overstap naar druppelirrigatie op zonne-energie te bekostigen.
Gedurende het proefproject worden de boeren gecoacht in het gebruik van deze systemen. Specialisten van Simusolar legden demonstratiepercelen aan, helpen de boeren met problemen op te lossen en geven periodieke training aan de boerengroepen. Daarnaast hebben ze ook een interne kredietregeling opgezet die toegankelijker is voor kleinere boerenbedrijven. Om de boeren blijvend te verzekeren van toegang tot financiering en goede omkadering wordt er samengewerkt met de Deepening Trust voor de financiële sector en de Water Resource Group 2030 voor de particuliere landbouwsector. Zo kunnen de boeren rekenen op ondersteuning op het gebied van financiën en bankzaken, worden kredietgaranties verstrekt en worden ze gecoacht op het gebied van financiële kennis. De lokale autoriteiten van hun kant zorgen voor ondersteunende beleidsmaatregelen en promoten het gebruik van de nieuwe irrigatietechnologie via hun voorlichtingsambtenaren.
Het proefproject heeft al een enorme impact gehad op de economische en ecologische veerkracht van de boeren en hun gemeenschap. Ze verbruiken veel minder water maar zijn vooral minder afhankelijk van regen. Door die gegarandeerde watervoorziening konden de boeren hun productie aanpassen aan de markttrends per product, waardoor hun inkomen steeg en hun bedrijf kon groeien.
"In voorgaande jaren teelde ik op deze hectare tomaten, maar ik was nooit zeker hoeveel ik zou kunnen oogsten. Met het irrigatiesysteem op zonne-energie zijn de kosten gedaald en heb ik tijd om de marktkalender te volgen. Bovendien heb ik ook veel bijgeleerd, waardoor ik de problemen met gewasziekten heb kunnen voorkomen of verminderen." - Santaheri
Ook de eigen voedselzekerheid van de boeren is sterk verbeterd omdat ze tuinen kunnen onderhouden om hun gezinnen te voeden en de toegenomen inkomsten kunnen gebruiken om ander voedsel, zoals rijst en maïs, aan te kopen. In Mbuguni hebben de boeren hun productie opgevoerd van twee naar vier teeltcycli per jaar. De irrigatiesystemen op zonne-energie hebben ook de voedselzekerheid verbeterd van dorpen met een slechte toegang tot water. In Makiba konden boerengroepen groenten leveren voor de dagelijkse maaltijden van de leerlingen van de middelbare school nadat Simusolar een irrigatiesysteem op zonne-energie had geïnstalleerd in de velden rond de school.
Niet alleen de boeren verhoogden hun inkomen, maar ook een groep jongeren die als tijdelijke arbeidskrachten konden meewerken aan de voorbereiding en installatie van irrigatiesystemen. Naast werkgelegenheid was dit ook een nuttige opleiding voor de jongeren.
"Mijn zoon heeft in 2017 zijn middelbare school afgemaakt, maar kon helaas niet verder studeren. Het project heeft hem eerst geholpen met een baan voor de korte termijn. Hij helpt bij de installatie van zonne-energiesystemen, wat hem interessante vaardigheden oplevert voor de toekomst. Met het loon dat hij verdient, kan hij zelf in zijn basisbehoeften voorzien, zoals het kopen van kleren, maar ook een bijdrage leveren aan ons gezin."
Deze persoonlijke getuigenissen laten zien hoe dit proefproject de boeren de dorpen met succes heeft geholpen. Maar het werk is echter nog niet gedaan Om dit project ook succesvol uit te breiden moet het vertrouwen tussen boeren, dienstverleners en financiële instellingen groter worden. Ondanks het hoge rendement van de investering in druppelirrigatie systemen op zonne-energie, blijven de initiële investeringskosten voor de boeren hoog. Financiële instellingen schatten het risico te hoog in omdat ze niet vertrouwd zijn met de technologie. Nochtans is deze aanpak een win-win, goed voor het inkomen van de boerenfamilies én belangrijk in de strijd tegen de klimaatverandering.
.jpg)