De rijstboeren in de Mekong Delta zijn sterk afhankelijk van een intensief systeem van 3 seizoenen rijstteelt per jaar. Hierdoor staat de bodem voortdurend onder water, met een enorme hoeveelheid methaanuitstoot als gevolg, wat bijdraagt aan het broeikaseffect. Bovendien is er door de permanente teelt geen natuurlijke afzetting meer van voedzame sedimenten door overstromingen tijdens de moesson. Het intensieve teeltsysteem veroorzaakt ook een toename van plagen en ziekten. Die combinatie van oorzaken zorgt ervoor dat de boeren veel chemische bestrijdingsmiddelen en meststoffen moeten gebruiken, maar dat is geen garantie voor een goede oogst.
Naar aanleiding van deze problematiek kwam de An Giang Farmers Union - Rikolto's lokale partner in het rijstprogramma – met de vraag naar een mogelijkheid voor diversificatie van het inkomen voor de rijstboeren via geïntegreerde rijst- en viskweek. Dezelfde vraag werd trouwens ook gesteld door de boeren in het Tri Ton District. Geïntegreerde kweekmodellen, die rijstteelt en aquacultuur (vis of garnalen) combineren, worden al tientallen jaren toegepast in de Mekong Delta. Dit model laat een duurzame intensivering van de voedselproductie toe, terwijl het inkomen wordt gediversifieerd en de kwetsbaarheid van boeren, door mislukte oogsten, afneemt. De vis wordt dan tijdens het hoogwaterseizoen gekweekt en tijdens het droogseizoen worden de kweekgronden met rijst beplant.
In augustus 2018 startten Rikolto en An Giang Farmers Union samen zo’n rijst-viskweekproject op, voornamelijk gericht op jongeren en vrouwen. Dit project heeft tot doel alle milieu- en productiviteitskwesties aan te pakken waarmee de rijstboeren te maken krijgen én de participatie van jongeren en vrouwen in het productieproces te verhogen.
Het project is een samenwerking van verschillende partners: de An Giang Farmers Union, de lokale overheid, Women Union, Youth Union, boeren uit Tan Tuyen, het Tri Ton district en An Giang. Zij kunnen rekenen op de kennis én begeleiding van een adviesgroep van de Faculteit Landbouw en Plattelandsontwikkeling van de Kien Giang University.
Tussen augustus en november 2018 werden twee geïntegreerde rijst- en viskweekmodellen ontworpen en getest op kleine schaal. Vanwege een aantal specifieke vereisten qua infrastructuur en waterpeil (dijken) werd besloten om de viskweek uit te proberen tijdens de herfst- en winterperiode (normaal het derde rijstseizoen). Twee boerenfamilies werkten 4 maanden mee aan de test, wat informatie opleverde over hoe het model kan groeien en in welke mate het de boeren kan helpen om meer variatie in hun inkomen te krijgen. Daarnaast werd gekeken hoe de bodemkwaliteit verbeterde, door het gebruik van visafval als organische meststof, en door minder intensieve landbouw.
In één model werden slangenkopvissen gekweekt. Voor slangenkopvissen moet een vijver aangelegd worden met stilstaand water, wat de ideale leefomgeving is voor slangenkopvissen. In het tweede model werd gekozen voor Cá Trắng-vissen. Dit soort vis leeft vrij in stromend water, waardoor de boeren geen vijver hoeven aan te leggen. De vissen leven vrij binnen het bestaande dijkensysteem en de natuurlijke irrigatiestromen. Het eerste model vereist meer kapitaal en tijdsinvestering, maar is wel het meest winstgevende. Het kweken van Cá Trắng-vissen is flexibeler en kost minder tijd en geld, de oogsttijd komt eerder, maar de winst is lager vanwege de lagere verkoopwaarde van Cá Trắng-vissen.
De verschillende partners werkten voortdurend mee gedurende de testperiode. Tal van analyses werden uitgevoerd en die leverden een schat aan interessante informatie op. Naast de testen op het terrein werden marktanalyses uitgevoerd, er werden gesprekken georganiseerd op dorpsniveau, met overheden en grote organisaties. Daarnaast werden opleidingen georganiseerd voor boeren en voor betrokken partnerorganisaties. Het hele proces en de uitgeteste modellen werden ook zo veel als mogelijk gedocumenteerd.
"Het project is de eerste stap om 112 lokale boeren het rijst-vismodel op grotere schaal toe te laten passen en zo hun inkomen te verbeteren. Daarnaast pakken we verschillende problemen van intensieve rijstteelt aan. Ook vrouwen krijgen nu een stem in de productie. Iets wat, door de technische aspecten ervan, vaak als een ‘mannenzaak’ wordt gezien."
Door het toepassen van de co-creatie benadering, beantwoordt het project aan de behoefte van de lokale gemeenschap en wordt het door de gemeenschap zelf uitgevoerd. Deze manier van werken versterkt het eigenaarschap van de boerengemeenschappen in de zoektocht naar alternatieve modellen voor het traditionele 3-seizoenssysteem.
Dit project wordt mede gefinancierd door het Canada Fund for Local Initiatives van de Ambassade van Canada in Hanoi, Vietnam.
.jpg)