Op 7 juni werd de lokale voedselstrategie voor Leuven voorgesteld. Vanuit onze ervaring met Gent en andere steden in de wereld, ondersteunde Rikolto (Vredeseilanden) ook hier het proces om met alle belanghebbenden een strategie te schrijven. Niet alleen de producenten en beleidsmakers werden betrokken, maar ook burgers, handelaars en winkelketens, horeca en cateraars, belangenbehartigers. Volgende stap? Concrete acties op het vlak van duurzame landbouw en voeding richting een klimaatneutrale stad.
“In Leuven gebeurt al veel rond duurzame landbouw en voeding", zegt Michèle Jacobs, participatiemedewerker van Leuven 2030. "Denk maar aan korte keten-initiatieven, verpakkingsvrije winkels of projecten rond voedseloverschotten. Dit zijn allemaal relevante initiatieven, maar ze staan nog los van elkaar. We misten een overkoepelend kader."
Eind 2017 ging daarom het traject rond de Leuvense voedselstrategie van start; een samenwerking tussen Leuven 2030, Levuur, Riso Vlaams-Brabant, Rikolto, KU Leuven, Boerenbond, stad Leuven en vele andere actoren. In Leuven is de uitdrukkelijke keuze gemaakt om de voedselstrategie niet door een kleine groep experten te laten schrijven, maar samen met alle belanghebbenden. Hierin verschilt de Leuvense voedselstrategie van die van veel andere steden.
“Het was heel inspirerend om 50 tot 70 uiteenlopende deelnemers te begeleiden tijdens de diverse bijeenkomsten", vertelt participatie-expert Stef Steyaert van Levuur. "De strategie werd echt sámen bepaald. Daarmee is meteen een belangrijke voorwaarde voor een sterke strategie vervuld: doordat ze door iedere betrokkene gedragen wordt, staat ze als een huis."
Door de krachten binnen het netwerk van Leuven 2030 te bundelen, hebben meer dan honderd betrokkenen een krachtig, gedragen document kunnen overhandigen aan enkele symbolische spelers. Onder andere Erik Vanderheiden (schepen van handel en landbouw), Mohamed Ridouani (schepen van leefmilieu), Griet Leynaert (Carrefour Belgium), Nele Lauwers (Boerenbond) en Daniel Lips (Alma) waren aanwezig om de lokale voedselstrategie in ontvangst te nemen.
“In de voedingsketen speelt ieder zijn eigen rol. Wij hopen dat de uiteenlopende belanghebbenden, net als ieder ander hier in Leuven, zo snel mogelijk werk maken van de doelstellingen en concrete acties zullen opzetten”, aldus Gert Engelen van Rikolto (Vredeseilanden).
De voedselstrategie richt zich op alle aspecten van de voedingsketen, zoals productie, consumptie, verwerking, distributie, … Met zeven heldere strategische doelstellingen zullen we in Leuven zo snel mogelijk aan de slag moeten gaan om het landbouw- en voedingssysteem te verduurzamen en zo bij te dragen aan een klimaatneutrale stad. Onder de doelstellingen zijn bovendien meerdere concrete actiepunten opgenomen.
“Een eerste belangrijke doelstelling is de consument en producent dichter bij elkaar te brengen”, zegt Gert Engelen. “Daarom pleiten we bijvoorbeeld voor meer lokale en seizoensgebonden catering op scholen, hogescholen, universiteiten en in bedrijven.”
Een tweede doelstelling is om meer ruimte te geven aan duurzame voedselproductie, zowel binnen als buiten de stad. “Rond Leuven zal er meer beschikbare grond moeten zijn voor landbouwers. Ook zullen we in de stad zelf meer ruimte moeten geven aan duurzame voedselproductie. De technologie laat bijvoorbeeld al toe om zowel op daken als op muren voedsel te produceren”, zegt Tessa Avermaete van KU Leuven.
Daarnaast zouden we beter in kaart kunnen brengen waar beschikbare grond is. “Sommige inwoners willen bijvoorbeeld graag tuinieren, maar hebben hiervoor geen plaats. Anderen hebben plaats, maar misschien niet de tijd of de fysieke capaciteit om in hun tuin te werken. Een digitaal platform zou vraag en aanbod in kaart kunnen brengen.”
De voedselstrategie heeft ook bijzondere aandacht voor mensen in maatschappelijk kwetsbare posities. “Gezonde en duurzame voeding zou voor iedereen betaalbaar moeten zijn. De Sociale Kruidenier, de winkel in Hal 5 die met twee prijzen werkt om voeding betaalbaar te maken voor mensen in maatschappelijk kwetsbare posities, is hier een voorbeeld van”, aldus Erik Béatse van Riso Vlaams-Brabant.
“Daarnaast bieden tuinprojecten in stadswijken kansen. Zij kunnen ook een troef zijn in sociale cohesie, blijkt uit voorbeelden uit Leuven en andere Vlaamse steden. Samen werken in de tuin, samen oogsten, samen koken en uiteraard ook samen eten, brengt mensen dichter bij elkaar terwijl ze nieuwe vaardigheden opdoen. Een goede opvolging kan dit potentieel kracht bij zetten en ook zorgen voor sociale tewerkstelling”, vult Béatse aan.
Daarnaast is het stimuleren van innovatie een cruciale doelstelling om tot een duurzaam landbouw- en voedingssysteem te komen. “KU Leuven staat nu al zeer sterk in het domein van voeding en landbouw. De doorstroom van deze innovaties naar de Leuvense spelers in de voedingsketen kan nog beter. Door de wetenschappelijke kennis van onderzoekers te combineren met de stielkennis van boeren, kunnen nieuwe inzichten en technieken ook sneller ontwikkeld én toegepast worden”, geeft Avermaete aan.
Nu de strategie er is, is de tijd gekomen om deze om te zetten in concrete plannen. “We zijn benieuwd hoe de uiteenlopende Leuvense spelers, van inwoners tot boeren en van handelszaken tot stad, aan de slag gaan met de Leuvense voedselstrategie”, besluit Jacobs van Leuven 2030 enthousiast.
Redactie: Tessa Avermaete (KU Leuven) en Gert Engelen (Rikolto)
Procesbegeleiding: Stef Steyaert (Levuur)
Eindredactie: Jelle Goossens (Rikolto)
Coördinatie: Michèle Jacobs (Leuven 2030)
Lay-out: Jan Neyens
Fotografie: Tim Buelens
.jpg)