Hoe geef je een kans aan vrouwen in de landbouwsector als er sprake is van genderongelijkheid? Cacaoschillen, die vroeger beschouwd werden als oogstafval, staan aan de basis van een revolutie voor vrouwen en ondernemers in Indonesië.
Traditioneel wordt van vrouwen in Ende verwacht dat ze de huishoudelijke taken op zich nemen terwijl de mannen voor het inkomen zorgen. Het komt zelden voor dat vrouwen worden erkend en betaald voor werk dat zich buiten hun huishouden afspeelt. Mannen worden dan weer gezien als het hoofd van de familie. Er wordt van hen verwacht dat ze deelnemen aan sociale bijeenkomsten en hun gezin financieel onderhouden.
De coöperatie van cacaoboeren uit de regio, SIKAP, werkt actief aan het doorbreken van deze barrières en wil vrouwen gelijke kansen bieden in de landbouwsector. In samenwerking met Rainforest Alliance ondersteunt Rikolto de coöperatie met opleidingen en een betere toegang tot middelen.
Het programma start vanuit enkele centrale vragen: wat zijn de dromen van deze vrouwen, wat is hun huidige situatie en hoe kunnen ze hun dromen verwezenlijken?
"Van mijn man mocht ik wat groenten verbouwen op de boerderij en op het erf van het ons huis, maar een eigen boerderij leek een stap te ver."
Mama Ludvina leeft in Ende waar ze, naast haar huishoudelijke taken, ook helpt op de boerderij van haar man. Op die manier kwam ze in contact met landbouw en leerde ze groenten kweken voor haar gezin. Ludvina ontdekte haar passie en begon stilletjes te dromen van een eigen boerderij.
Evident is dat niet. Het rollenpatroon, maar ook de zware investeringen zijn niet te onderschatten. De grote afhankelijkheid van kunstmest, beperkte kennis over de markt en de kleine afzet leken een barrière te vormen voor Ludvina. Af en toe kochten mensen uit de naburige steden groenten uit de boerderij van haar man, maar dit was niet voldoende om verdere investeringen te bekostigen. Ondanks haar doorzettingsvermogen leek de kans op succes bijzonder klein.
Om de droom van Mama Ludvina en velen anderen waar te maken geeft SIKAP sinds 2022 trainingen aan vrouwen. In deze trainingen leren de vrouwen hoe ze van cacaopeulen uit de naburige cacaoplantages organische meststoffen kunnen maken. Niet alleen werden reststromen op die manier opnieuw omgezet tot een waardevolle hulpbron, ook werd de afhankelijkheid van dure industriële meststoffen afgebouwd.
Daarnaast worden er ook sessies gegeven die dieper ingaan op het ondernemerschap zelf. De vrouwen leren over economie, marketing en logistiek en kunnen die kennis vervolgens toepassen op hun eigen onderneming. Ludvina ontdekte op die manier hoe ze een goede afzetmarkt vindt en hoe ze de kosten en opbrengsten kan berekenen op korte en lange termijn.
Dankzij deze trainingen noemt Mama Ludvina zich vandaag volwaardig boerin mét haar eigen groentebedrijf. Daarnaast produceert ze haar eigen organische mest op basis van cacaopeulen, die ze aan 17 andere boerinnen verdeelt. Ludvina werd zo een ambassadeur voor duurzame praktijken in haar gemeenschap,
"In het verleden werd ons verteld dat wij minder zijn dan mannen. Vooral omdat we niet in staat zouden zijn om een inkomen te verwerven. Ik denk dat we nu het tegendeel wel bewezen hebben."
Hoe verlopen de trainingen?
In het geval van Ludvina en haar gemeenschap was het van belang om het gebruik van kunstmest af te bouwen. Kunstmest verarmt de bodem immers en zorgt ervoor dat er steeds meer mest nodig is om meer te kunnen produceren. De kosten blijven natuurlijk stijgen, maar de opbrengst zakt op deze manier.
"Vaak voelen vrouwen zich zo hulpeloos in hun situatie dat ze niet eens durven te dromen. Daarom is het belangrijk om hun droom nieuw leven in te blazen."
Eva Virayani is genderexperte en organiseert de trainingen. Zij ziet dit als een kans om vrouwen mondiger te maken en te leren opkomen voor hun rechten. Dé belangrijkste stap is dat de vrouwen actief betrokken worden en gemotiveerd zijn om zelf te leren. Wat willen zij, als individu, bereiken?
Om de vrouwen in een sterke rol te zetten én te houden moet er volgens Eva verandering plaatsvinden op vier niveaus: individueel, huishoudelijk, in de gemeenschap en uiteindelijk in de politiek. De trainingen zetten vooral in op het individuele niveau om vrouwen sterk in hun schoenen te zetten. In het derde jaar van het project zag Eva ook positieve veranderingen op het gemeenschapsniveau.
"Andere boerinnen in de groep hebben in slechts één jaar tijd veel geleerd van het voorbeeld van Mama Ludvina. Ze voelen zich geïnspireerd om in haar voetsporen te treden."
Daarnaast brengt het programma kopers uit de steden en producenten samen om in dialoog te gaan. Dit soort ontmoetingen leiden tot een betere prijs doordat de duurzame praktijken beter aangetoond kunnen worden en de kopers inzicht krijgen over het productieproces.
Het TRACTIONS-programma ondersteunt momenteel 211 boeren in heel Indonesië (Zuid-Sulawesi, Flores en Bali). In Ende zijn er 13 vrouwen, waaronder Ludvina, actief betrokken bij het kunstmestproductieproject. Het project loopt nog tot 2025 en wilt 3.400 kleinschalige boeren in Indonesië betere ondernemingskansen bieden.
Breek jij samen met ons de obstakels af die gendergelijkheid in de weg staan? Met jouw steun geven wij vrouwen een kans in de landbouw en het ondernemerschap.
Steunen kan hier.
.jpg)