Gebeurtenissen zoals pandemieën en conflicten bepalen de manier waarop we onze dagelijkse voedselvoorziening veiligstellen. Landen met weinig voedselzekerheid zijn kwetsbaarder voor de gevolgen van deze uitdagingen. De Democratische Republiek Congo (DRC) importeert 75% van haar voedsel en besteedt hier naar schatting 3,9 miljard dollar per jaar aan. Deze economische afhankelijkheid bedreigt de toegang tot veilig en voedzaam voedsel.
Het State of Food and Nutrition Report 2023 van de FAO schetst een somber beeld. Het aantal mensen dat hongerlijdt, is tussen 2019 en 2022 met 122 miljoen toegenomen als gevolg van de pandemie en conflicten. Ondanks verbeteringen in sommige regio's blijven honger, voedselonzekerheid en ondervoeding toenemen in gebieden als West-Azië, het Caribisch gebied en verschillende subregio's in Afrika.
In deze context kunnen de demografische vooruitzichten voor de DRC nog steeds hoopgevend zijn: 68% van de bevolking is tussen 18 en 35 jaar oud. Toch is maar liefst 84% van hen werkloos. Overheidsinitiatieven zoals het Nationaal Programma voor Investeringen in de Landbouw (PNIA, 2013) en het Nationaal Voedselprogramma (NFP, 2010), die de landbouwsector een duwtje in de rug hoorden te geven, slaagden er niet in jongeren te betrekken en inclusieve innovatie te stimuleren.
De gedrevenheid van jongeren kan worden ingezet in de voedingssector om innovatieve, inclusievere en duurzamere bedrijfsmodellen te ontwikkelen. Dit kan dan weer zorgen voor meer veerkracht en een bruisende jobmarkt.
Rikolto’s Generation Food-initiatief zet in op dit potentieel. Het programma brengt opkomende ondernemers in contact met cruciale vaardigheden, kennis, middelen en een breder zakelijk netwerk, waardoor lokale voedselsystemen beter bestand zijn tegen tegenslagen.
Generation Food is één van de benaderingen van het internationale Good Food for Cities-programma van Rikolto.
Rikolto lanceerde in 2022 Generation Food in twee steden: we werkten samen met de business learning hub "Un Jour Nouveau" in Goma en met de business incubator "Orheol" in Bukavu.
De aftrap werd gegeven in 2022 met een bewustwordingscampagne onder jonge agripreneurs in Goma en Bukavu. Ze konden zich 14 dagen lang online registreren.
In beide steden registreerden zich 1.570 jonge kandidaten met bedrijfsideeën en kleine voedingsbedrijven.
Een lokale stuurgroep - met daarin 'LICOSKI', de landbouwinspectie, experts en een consultant van SAGE Business Academy - selecteerde de 80 beste bedrijven in Goma en Bukavu.
Het 6 maanden lange startprogramma omvatte een reeks onderwerpen zoals bedrijfsbeheer, marktanalyse, productkwaliteit, marketing en branding, financiële kennis, verzekeringen, kostenstructuur, bedrijfsnetwerken, belastingen en prijzen.
Een totaal van 68 jonge ondernemers uit beide steden voltooiden het programma in 2022. Maak kennis met deze nieuwe lichting van afgestudeerden.
Onder de afgestudeerden van Generation Food springt Mwema Manegabe Lydia meteen in het oog. Op 27-jarige leeftijd richtte deze gedurfde ondernemer met een Bachelor of Science in de landbouw "JOSLY-Enterprise" op, een lokaal bedrijf in Bukavu voor veilige en verse fruitsappen.
In 2019 moest Lydia zich door twee mislukte pogingen ploeteren in de provincie Tanganyika. Dit kwam gedeeltelijk doordat ze zich vooral focuste op de technische kant van het produceren van groenten en fruit in een serre, maar over het hoofd zag hoe ze moest verkopen wat ze produceerde. Toen de oogsttijd aanbrak, waren de producten er wel, maar er waren geen kopers. Haar producten, die van nature snel vervallen, werden uiteindelijk voor een lage prijs verkocht of bedierven.
Lydia vertelt ons dat ze opnieuw volop gemotiveerd was, nadat ze was geselecteerd als deelnemer aan het Generation Food-programma van Rikolto in Bukavu. Ze kreeg er de kans haar kennis te delen met andere jonge ondernemers en leerde er hoe ze effectief klanten kon bereiken en goede contracten afsluiten.
"Dankzij het startersprogramma hadden we een sterk businessplan. Onze verkoop is aanzienlijk gestegen, vooral na onze deelname aan de eerste Urban Business Show in Bukavu rond het thema Kerstmis, georganiseerd door Rikolto. Via netwerkevenementen hebben we ook vijf contracten binnengehaald om aan scholen veilig en vers fruitsap te leveren." - Mwema Manegabe Lydia
Lydia startte met $200 en bereikte na 7 maanden tijd al een omzet van $1.060. Ze is van plan om te investeren in permanente verkoopautomaten in scholen in Bukavu.
Mushagasha Murhula Jean-Fisher, een 32-jarige ondernemer, keerde terug naar de DRC nadat hij een master in computerwetenschappen had afgerond in Oeganda. Hij richtte samen met drie vrienden Circle Technology Ltd. op in Bukavu.
Tijdens de opstartfase van hun bedrijf in Bukavu ontdekten ze een gat in de markt: er was geen innovatie in de e-commerce sector voor voedseldistributie. Dat inspireerde hen om de mogelijkheden van online voedseldistributie te onderzoeken, met de nadruk op veilige en lokaal ingekochte producten.
Murhula: "Ik heb zes maanden aan dit project gewijd, waarbij ik begeleiding kreeg van mentoren en 's nachts doorwerkte aan het programmeren van het platform. In vier maanden hebben we ons businessplan en onze marketingstrategie volledig uitgewerkt."
Nadat ze hun projectpitch hadden gedeeld met deelnemers van Generation Food, schoot hun bedrijf echt uit de startblokken. Ze slaagden erin om 25 jaarcontracten binnen te halen voor hun platform, www.ssokoletu.com. En met 23 contracten in het registratieproces maakte dit business-to-consumer (B2C) platform de directe verkoop van 5.000 artikelen mogelijk.
Maar hun visie ging verder. Ze wilden hun platform integreren met de boerencoöperatie en het verkoperscomité van de stad. Tegelijkertijd wilden ze stedelijke consumenten ook bewust maken van veilige toegang tot voedsel en informatie geven over landbouwpraktijken via sms-berichten.
Murhula : "Ons doel was duidelijk: onszelf neerzetten als het toonaangevende nationale online platform voor veilig voedsel en samenwerkingsverbanden bevorderen met lokale spelers op het gebied van voedsel."
Winnie Sokoto, 32, staat aan het hoofd van Ghinner Business. Dit bedrijf is gespecialiseerd in het verzamelen van lokaal geteeld fruit zoals ananas, passievrucht, mango, guaves en aardbeien, en kruiden zoals gember, kurkuma en peterselie. Ze heeft een bachelor in de landbouwwetenschappen van de Université Evangélique en Afrique ("U.E.A.") in Bukavu.
Dankzij het marketing- en bedrijfsmentorschap van Orheol in Bukavu heeft Winnie een netwerk kunnen opbouwen. Dit heeft geleid tot sterke zakelijke relaties, bijvoorbeeld met scholen via het GoodFood@School-programma van Rikolto. Ghinner Business vaart er wel bij. Hun kwartaalomzet steeg met 65% ten opzichte van het vorige verkoopplan.
Ghinner Business levert nu elke maand 50 kratten vers en veilig fruitsap aan scholen, een winstgevende onderneming dus. Winnie's overtuiging groeit:
Winnie: "Met 1.200 units in één contract kunnen we een duurzaam bedrijf opbouwen, vooral met scholen."
Op 29-jarige leeftijd ontdekte de afgestudeerde arts zijn passie voor een culinaire onderneming die zowel het lichaam als de geest voedt. Als oprichter van Matunda Enterprise begon Armel met de productie van fruitsap in Bukavu. Heel wat tegenslagen dwongen hem echter om naar Goma te verhuizen.
Daar nam Armel deel aan het Generation Food 2022 bootcamp, georganiseerd door de hub Un Jour Nouveau. Dit bootcamp voorzag hulpmiddelen om zijn ideeën te structureren en in contact te komen met coöperaties in Goma. Ondanks de politieke onrust in de stad bleef Armel samenwerken met Un Jour Nouveau (UJN) om te leren over voedselmarketing en -distributie in Goma.
Dat wierp duidelijk z’n vruchten af. Matunda Enterprise heeft contracten gesloten met meer dan 39 huishoudens en twee restaurants en leverde zo maar liefst zes ton Matunda-producten.
Volgens Armel wegen de voordelen van het voedselondernemerschap zwaarder door dan de zoektocht naar een job in de stad. Zijn toekomstvisie? 50 jonge ondernemers aantrekken en alle krachten bundelen om ook in Bukavu aan de slag te gaan.
Maak kennis met Sadiki Mukandamana, een bonenboer uit de Masisi-regio. Ondanks de uitdagingen van de door M23-rebellen gecontroleerde gebieden, blijft Sadiki vastbesloten om zijn gehuurde land te bewerken, vastbesloten om de onzekerheid te overwinnen.
Tijdens zijn bezoeken aan de supermarkten in Goma merkte Sadiki een gat in de markt op - de afwezigheid van lokaal verpakte bonen. Hij ontdekte dat de enige beschikbare opties geïmporteerde bonen waren, vaak van twijfelachtige kwaliteit. Gedreven door de wil om consistente, kant-en-klare bonen van hoge kwaliteit te leveren, waagde hij de stap naar ondernemerschap en richtte hij zijn eigen bonenbedrijfje op in de stad.
Het betreden van de markt eind 2021 bracht nieuwe uitdagingen met zich mee. Sadiki ontdekte de online oproep tot kandidaatstelling van het Generation Food-programma. Voor Sadiki bood dit programma de begeleiding die hij nodig had. Hij meldde zich aan en werd meteen geselecteerd. Zijn kwaliteitsbonenbedrijf doorliep het pitch-, starters- en mentorschapsproces.
Sadiki is nu de CEO van Madesu, een merk dat zich richt op gehomogeniseerde en kant-en-klare bonen. De reactie van de markt is opmerkelijk, met een indrukwekkend tevredenheidspercentage van 89% onder stedelijke consumenten. Sinds het begin van 2023 heeft het merk 2.500 verpakkingen van 1 kg verkocht.
Sadiki wil in de toekomst zijn verpakkingen diversifiëren op basis van de marktvraag. Daarvoor introduceerde hij verpakkingen van 1 kg, 5 kg en 10 kg. Ondanks de prijsschommelingen, ziet hij kansen in de stedelijke distributie van bonen in Goma. In een strategische zet om zijn toeleveringsketen met bonen van hoge kwaliteit te versterken, zoekt hij actief naar manieren om de coöperaties op het eiland Idjwi te betrekken die ook al met Rikolto in zee gingen.
68 agripreneurs hebben goed draaiende bedrijven opgezet. Rikolto investeert momenteel in de oprichting van een sociale onderneming voor de afgestudeerden van de "Groupement d'Intérêt Économique des Jeunes Agripreneurs du Kivu-GAKI". Wat betekent dit precies voor deze jonge agripreneurs?
Ten eerste gaat het om het versterken van hun collectieve kracht. Wanneer deze agripreneurs samenkomen, vermenigvuldigt hun collectieve potentieel. Door hun middelen, kennis en ervaring te bundelen, vergroten ze hun capaciteit om uitdagingen het hoofd te bieden en kansen te grijpen. Daarnaast ondersteunt Rikolto de oprichting van een gezamenlijke fysieke markt. De markt is niet alleen een plek om te kopen en verkopen; het stimuleert de consumptie van lokaal, voedzaam voedsel en opent tegelijkertijd een ander commercieel kanaal voor alle betrokkenen.
Auteur: Bonnke Safari - Programma Coördinator, Rikolto
Editors: Selene Casanova - Internationale Communicatie, Rikolto en Arsène Nyangezi - Communicatie Coördinator, Rikolto in Oost-Afrika. Foto credits: Orheol/Rikolto.
Vertaald door Daan Vanreppelen – Stagiair communicatie Rikolto in België
.jpg)