De verstrekkers van haargroeimiddelen en woekerkredieten weten het. De datingsitebeheerder weet het. De populist en de kwakzalver weten het, maar een beetje marketeer weet het beter dan zij allemaal samen: wanhoop is een makkelijk en lucratief te exploiteren goed.
Ook in dit tijdsgewricht groeit de lijst van instanties die zich verwarmen aan deze vaststelling.
De bank en de immomakelaar bij de aanblik van wanhopige koppels die elkaar op de woningmarkt onder gesloten enveloppe overbieden voor een tochtig kruipkot. In de doe-het-zelf-zaak drukken (ver)bouwers elkander de ogen uit om de laatste OSB-plaat ten bedrage van een weekloon buiten te dragen.
Olie- en gasbaronnen kirren wellustig nu regeringsleiders hun dorpel uitslijten voor een kuub gas. Recruiters dansen de polonaise terwijl bedrijven hen vorstelijk betalen om nog maar iemand op sollicitatiegesprek te laten komen. En op wereldvoedselmarkt “realiseren” de grote graantraders een extra bonus op de krappe voorraden die ze verpatsen aan regio’s die hongeren door hun afhankelijkheid van Oekraïens graan.
"Of we in de toekomst nog welvarend zijn, hangt niet zozeer af van de grootte van onze spaarrekeningen of pensioenfondsen."
Het voordeel van deze treurmars, is dat we in de poel van chaos ook weer helder zien wat rijkdom echt is. Eenvoudig gesteld bestaat die uit drie lagen.
Primaire rijkdom omvat de vruchtbare bodems, de aardlagen met ertsen, olie, zoet water, de gezonde bossen en visgronden. De grondslag van de welvaartspiramide wordt gevormd door deze hulpbronnen.
Secundaire rijkdom is wat we maken van primaire rijkdom. Erts wordt staal, vruchtbare akkers zorgen voor eten op tafel, bomen worden timmerhout. Kortweg: de goederen en diensten die een economie voortbrengt, maar vooral ook de capaciteiten van mensen om dat te laten gebeuren.
Tertiaire rijkdom zijn alle papieren of digitale aanspraken die we op de eerste twee bronnen van rijkdom leggen: Geld, derivaten, aandelen, obligaties, cryptocoins,…
Zo bekeken staan we er goed en slecht voor.
Goed, omdat deze generatie de best geschoolde ooit is. Goed, omdat we beschikken over een informatie-infrastructuur die nieuwe kennis razendsnel toegankelijk maakt en internationale samenwerking op een ongekende schaal toelaat. Goed, omdat we dus nooit eerder beschikten over zoveel capaciteiten om secundaire rijkdom te scheppen.
Slecht, omdat planeet aarde – de primairste der rijkdommen – in sukkelachtige conditie verkeert. Slecht, omdat er een reservoir aan mensen is wiens capaciteiten onderontwikkeld of onderbenut blijft. Omdat ze gediscrimineerd worden, uitgeput aan de rand van de arbeidsmarkt staan, omdat ze hun weg in het schoolsysteem niet vonden of omdat ze simpelweg in een land leven waar die toegang geen evidentie is.
Maar ook slecht omdat onze focus op tertiaire vormen van rijkdom eerder het kortetermijndenken en dus de kaalslag van onze primaire rijkdom aanwakkert. Of we in de toekomst nog welvarend zijn, hangt nochtans niet zozeer af van de grootte van onze spaarrekeningen of pensioenfondsen. Wel van onze capaciteit om op een hernieuwbare wijze rijkdom te genereren en of we genoeg mensen de kansen geven om daarin te delen.
"De cashpositie, de ebidta, de brutomarge: allemaal nuttig om te weten, maar finaal erg relatief."
Voor sommige lezers klinkt het misschien paradoxaal, maar we moeten de aandacht voor die tertiaire rijkdom drastisch terugschroeven. De aandelenkoers, de bedrijfsresultaten van het voorbije kwartaal, de sprongen van de cryptocoin van de dag,… Boeit slechts matig.
Er rest genoeg om wel over te berichten, want de aandacht voor onze primaire en secundaire rijkdom mag obsessieve proporties aannemen. Vertel mij dus vooral hoever bedrijven staan om de bedrijfsvoering circulair te maken of welke groeikansen een organisatie geeft aan mensen voor wie de poorten naar werk gebarricadeerd zitten.
De cashpositie, ebidta, brutomarge,… Allemaal nuttig om te weten, maar finaal erg relatief. Of in de woorden die een wijs man mij aan de toog ooit aanreikte: “Wat zijt ge met 100.000 euro als ge niet achter kunt gaan?”
Deze tekst verscheen eerder als column in Trends van 7/07/2022...
.jpg)