Zuid-Kivu is een provincie in het oosten van de Democratische Republiek Congo. Er leven 7 miljoen Congolezen, waarvan meer dan 1 miljoen in de stad Bukavu. Al die mensen hebben recht op voedselzekerheid: fysieke, sociale en economische toegang tot voldoende veilige en voedzame voeding voor een actief en gezond leven.
Rikolto heeft een lange geschiedenis van samenwerking met boerenorganisaties in het Oosten van de Democratische Republiek Congo. Je kan deze dagen niet naast de trieste gebeurtenissen in Kivu kijken. In de miljoenenstad Goma, werd een oorlog uitgevochten tussen rebellen en het leger. De andere stad van een miljoen inwoners in de regio, Bukavu, wordt stilaan ingesloten door oprukkende rebellen.
In dit artikel lees je hoe politieke stabiliteit nochtans een van de hoekstenen is voor een duurzaam voedselsysteem. Rikolto vecht daarvoor. Samen met lokale partners en bewoners van Kivu, proberen we de basis te leggen om die stabiliteit op te bouwen. Het opbouwen van expertise rond productie, verwerking en vermarkting van voeding, is een beproefd recept voor respectvolle relaties tussen producenten en consumenten. Vertrouwen is immers de basis van elk duurzaam voedselsysteem.
Elke dag wordt in Bukavu meer dan 94 ton groenten en fruit geconsumeerd, maar slechts 4 ton komt van lokale boeren. Om de voedselzekerheid van al deze mensen te garanderen, is de uitbouw van een sterke, veerkrachtige landbouw nodig in de regio. Lokale boeren botsen echter op verschillende uitdagingen die het moeilijk maken om te kunnen voldoen aan die grote vraag. De grootste boosdoener is klimaatverandering.
Het schommelende weerpatroon brengt lange periodes van droogte afgewisseld met hevige regenval. Dat is nefast voor de vruchtbaarheid van de bodem en de uiteindelijke oogsten. Bovendien verdienen boeren vaak te weinig om zich te wapenen tegen het veranderd klimaat met kwaliteitsvolle zaden, pesticides en bemesting. Daarom grijpen boeren terug naar conventionele landbouwtechnieken, die vaak inefficiënt zijn en onvoldoende bescherming bieden aan ziektes en plagen.
Rikolto gelooft in het landbouwpotentieel van de boeren uit Zuid-Kivu en wil deze vicieuze cirkel doorbreken. Samen met SARCAF en Dierenartsen Zonder Grenzen wil Rikolto moderne, duurzame landbouwtechnieken introduceren bij 250.000 boeren in de Democratische Republiek Congo.
Om hun oogsten onder een veranderd klimaat hoog te houden, hielden boeren vaak vast aan zware pesticiden, overmatig irrigeren en kunstmest om hun land te bewerken. Die oplossingen leveren op korte termijn misschien wel rendement op, maar op lange termijn maken ze de grond enkel onvruchtbaarder. Daarom werden er naast nieuwe landbouwtechnieken ook kwaliteitsvollere zaden geïntroduceerd bij de boeren.
"Dankzij de zaadpakketten en technische ondersteuning zijn mijn oogsten verdubbeld én heb ik veel minder last van schimmels en insectenplagen op mijn planten. Boeren die niet in het project zitten, hebben me al gevraagd of ik hen wil helpen met hun oogst.” - Bienfait Amani (31) uit Nyangezi.
In de eerste fase krijgt elke boer een klein pakketje van zaadjes van 100 gram voor verschillende groenten zoals aubergine, tomaat, komkommer, wortel, ajuin, amarant en sla. De zaden zijn resistenter tegen droogte, plagen en ziektes hebben een hoger rendement. Daarnaast leren de boeren hun land op een natuurlijke, milieuvriendelijke manier bemesten met zelfgemaakte compost. De biologische meststof van dierlijke uitwerpselen, aangevuld met plantaardige reststromen van hun oogsten en een ferment van nutriëntrijke planten, zorgt voor een snel proces dat slechts 2 weken in beslag neemt in vergelijking met de 3-5 weken bij traditioneel composteren. Als alternatief voor pesticidegebruik worden extracten getrokken van lokale planten met insecti-, fungi-, en herbicide eigenschappen (zoals look, papaya en chili).
Deze praktijken verhogen niet allen de bodem- en gewaskwaliteit, maar reduceren tegelijkertijd de kosten voor boeren, waardoor ze meer overhouden om opnieuw te investeren in hun landbouwbedrijf. Bienfait Amani kon al 4 maanden na de trainingen van Rikolto genoeg geld aan de kant zetten om te investeren in de huur van nieuwe gronden én de aankoop van een tweedehandsmotor waarmee hij zijn producten makkelijker kan vervoeren.
De duurzame technieken worden al door 187.426 boeren toegepast in Zuid- Kivu. Om de boeren te overtuigen én te bereiken stelt elke gemeenschap een boer aan die als ambassadeur rondtrekt om zaden uit te delen en boeren te adviseren in hun omschakeling naar een duurzaam landbouwmodel. Deze village-based advisors vormen op die manier ook een verbinding tussen de boeren(coöperaties) en zaadproducenten om elkaars noden beter te begrijpen.
De village-based advisors rapporteren dat 65% van de bezochte boeren overtuigd werden om hun aanpak te verduurzamen. Toch blijft de hoge instapkost een drempel. Hoewel boeren de voordelen inzien, merkten coöperaties op dat de geïmporteerde, betere zaden twee tot drie keer duurder zijn dan de lokale opties.
“Onze oogst steeg van 5 naar 8 kilogram dankzij de nieuwe landbouwpraktijken en betere zaden. Daarnaast introduceerden we ook nieuwe irrigatietechnieken en een beter plan om de vruchtbaarheid van onze bodem te verzekeren. Dit helpt ons onze opbrengst te vergroten en meer mensen toegang te bieden tot onze verse producten.” - Prince Bobo,Young | jonge ondernemer en CEO van AGroEcole
In de moeilijkste omstandigheden werkt ons team in DR Congo ook vandaag samen met mensen en organisaties in de Kivu-streek aan meer voedselzekerheid. Nu de Belgische regering de knip zet in internationale samenwerking en de VS alle hulp onderbroken hebben, is jouw steun belangrijker dan ooit.
Die hoge kosten worden vooral veroorzaakt door het transport uit Tanzania, Rwanda of Burundi. Om dit probleem aan te pakken, hebben studenten van de Université Évangélique en Afrique (UEA) hun eigen zaadproductie opgestart met de hulp van Rikolto en World Vegetable Center. Op verschillende demonstratievelden in Kashusha, Kabare en Walungu werden zaden van o.a. aubergine, amarant en tomaat gezaaid en getest. Het rendement van deze zaden wordt onderzocht en vergeleken met de lokaal beschikbare zaden om ze verder te verbeteren. Recente studies tonen nu al dat de zaden, in combinatie met innovatieve duurzame praktijken, een inkomensstijging tot 45% kunnen teweegbrengen in vergelijking met lokale zaden en traditionele landbouw.
Dankzij dit succes zullen er nog twee demonstratievelden worden aangelegd in Kahele en Idjwi waar boeren nieuwe technieken kunnen aanleren.
Naast een vlotte toegang tot betere zaden, is het belangrijk dat de boeren ook kunnen investeren in apparatuur en materiaal om aan duurzame landbouw te doen. Zo kunnen boeren een ecologische irrigatiepomp (Money Maker Max irrigation pump) huren voor een proefperiode met de optie tot aankoop.
Dankzij dit huursysteem kunnen boeren de voordelen zelf ontdekken zonder dat ze zich meteen zorgen moeten maken over de investeringskost. Verschillende boeren(organisaties), zoals Mama Sifa, hebben beslist om na de proefperiode te investeren.
"Het systeem was nieuw voor ons, maar we probeerden met plezier de pomp uit. Het resultaat was zo goed dat we de pomp de bijnaam ‘het mirakel’ hebben gegeven. We irrigeren onze velden niet alleen beter, maar ook onze oogsten én opbrengsten zijn hoger.”
Mama Sifa M'Kalebo (82), uit Walungu.
Inzetten op duurzame landbouw is slechts een deel van het verhaal. Om consumenten te overtuigen van de kwaliteit van de producten moet er ook gewerkt worden aan een betere, veiligere omgeving voor de verkoop. Daarom investeerde Rikolto in de opzet van kiosken met groene koelruimtes (zero energy charcoal cool chambers) die slechts 20 liter water per week verbruiken om de producten te koelen.
Producten blijven zo langer goed, waardoor er minder voedsel verloren gaat. Dat versterkt ook de lokale economie én uiteindelijk de inkomens van de boeren. Deze kiosken worden beheerd door 400 vrouwen. Zij schuiven dagelijks 500 Congolese frank (0,18 dollar) van hun inkomen opzij voor zowel het onderhoud van de kiosken als voor een steunfonds om coöperatieleden te ondersteunen die door ziekte of andere (sociale) problemen werk onbekwaam zijn.
"De toegang tot de groentemarkten en koelsystemen was een geschenk voor ons. Voorheen moesten we alles zo snel mogelijk verkopen en accepteerden we lage prijzen. Omdat de kwaliteit van de producten beter is, willen consumenten ook een betere prijs geven.”
Jeanine M'Magore (30), lid van de Kitumaini Farmers' Organisation Centre.
Dit project toont dat er een enorm groot potentieel zit in de uitbouw van een lokaal, veerkrachtig landbouwsysteem in Zuid-Kivu. Toch blijft de toegang van boeren(coöperaties) tot financiële middelen een drempel voor boeren om de overstap te maken. Samen met de lokale overheid willen we daarom programma’s opzetten en ondersteunen die boeren kunnen helpen bij het verkrijgen van gunstige leningen om hun landbouwpotentieel te benutten.
Een gunstig politiek en economisch klimaat is daarbij cruciaal, zodat ondernemende boeren voedselzekerheid kunnen bieden aan de 7 miljoenen inwoners van Zuid-Kivu.
Toegang tot gezonde, veilige voeding is een recht. Door de boeren te ondersteunen maken we van die visie ook een werkelijkheid.
.png)
