Het Departement Omgeving lanceerde op 26 april 2021 samen met Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir de ‘Green Deal Eiwitshift op ons bord’. 64 partners, waaronder Rikolto, zetten mee hun schouders onder het initiatief om de verhouding tussen dierlijke en plantaardige eiwitrijke producten in ons voedingspatroon te verbeteren.
De eiwitshift streeft naar een milieuverantwoord en gezond voedingspatroon. Een eiwitshift houdt ook economische kansen in die met het sterke Vlaamse innovatiepotentieel voor het grijpen zijn. Deze Green Deal wordt getrokken door het Departement Omgeving dat de krachten bundelt met partners uit het voedselsysteem. “De focus van deze Green Deal op consumptie van eiwitten is erg belangrijk met het oog op een duurzaam en toekomstgericht voedselsysteem”, aldus minister Demir.
Het voedsel is in Vlaanderen van hoge kwaliteit en de Vlaming eet in het algemeen vrij divers, maar ons voedingspatroon legt ook een zware druk op het leefmilieu en op de eigen gezondheid door een te hoog aandeel in dierlijke producten en zogenaamde lege calorieën (producten met een hoge energieaanbreng en lage nutritionele waarde). Daarnaast eet de gemiddelde Vlaming niet alleen te veel, maar ook te weinig groenten, fruit, granen en peulvruchten.
Algemeen bekeken hebben dierlijke producten een grotere milieuvoetafdruk dan plantaardige eiwitbronnen zoals peulvruchten, granen en sommige andere vleesvervangers. Hoewel de voetafdruk van producten en productiemethodes sterk varieert, is de milieuwinst van voedingspatronen met minder dierlijke producten behoorlijk.
Eiwitten zijn onmisbaar als bouwstof voor het lichaam in groei, voor het aanmaken van bloedcellen, enzymen en hormonen en voor het onderhoud en herstel van lichaamsweefsels. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan eiwitten kunnen van dierlijke (vlees, vis, zeevruchten, insecten, melk en melkproducten, eieren), microbiële (fungi, bacteriën en microalgen) of plantaardige herkomst (granen, peulvruchten, noten, zaden) zijn.
Een van de grote uitdagingen voor ons voedingspatroon is de verhouding te verbeteren tussen dierlijke en plantaardige of alternatieve eiwitbronnen. Die verhouding is vandaag zowel op het vlak van milieu als gezondheid niet optimaal.
In een meer plantaardig en een minder dierlijk eetpatroon, halen we een kleiner percentage eiwitten uit dierlijke producten en een groter percentage uit plantaardige producten – en eten we over het algemeen dus meer plantaardige producten en minder dierlijke producten. Die evolutie wordt de eiwitshift genoemd.
Vandaag is de verhouding ongeveer 60/40 (dierlijke/plantaardige eiwitbronnen). Het doel is om de verhouding tussen dierlijke en plantaardige eiwitten in de Vlaamse consumptie te verbeteren met het zicht op een verhouding van 40/60 dierlijke/plantaardige eiwitten tegen 2030. De Green Deal Eiwitshift die vier jaar loopt, wil bijdragen aan die doelstelling.
Om de doelstelling van de eiwitshift naar de praktijk te brengen, worden inzichten samengebracht over voedingsgewoonten en -routines in Vlaanderen.
“We maken werk van het doorgronden van de voedselroutines die actief zijn in Vlaanderen. Op basis daarvan kunnen we, samen met alle deelnemers van de Green Deal, gerichter werk maken van een eiwitshift”, verduidelijkt Kristof Rubens van het Departement Omgeving, de initiatiefnemer van deze Green Deal.
De Green Deal biedt een platform om een diverse set van partners samen te brengen. Ketenpartners uit de landbouwsector, de voedselverwerkende nijverheid, de retail- en cateringsector zijn vertegenwoordigd. De Green Deal pakt ook uit met partners die een rol spelen in het bredere voedselsysteem: kennisinstellingen, onderzoeksgroepen, ngo’s, beroepsorganisaties en (lokale) overheden.
Ook Rikolto engageert zich om haar rol te spelen. "In ons GoodFood@School-project focussen we op gezonde en duurzame voeding op school. Vleesmindering is daarvoor een belangrijk aandachtspunt", zegt directeur Jan Wyckaert, die deze Green Deal namens Rikolto ondertekende. "Deze Green Deal is een kans om ook de jonge eters te betrekken en zo succesvol aantrekkelijke en smakelijke alternatieven voor vlees gangbaar te maken."
Met 64 deelnemers kan de Green Deal rekenen op een sterk partnerschap. Elke deelnemer werkt vanuit hun eigen sterkten om de eiwitshift in de praktijk te brengen. Naast het versterken van de plaats van het plantaardige aanbod in de supermarkt, in de eigen catering of op events en de communicatie daarrond, wordt de smaak bij de Vlaming ook geprikkeld door proefsessies en informatieve workshops.
.jpg)