In oktober 2015 lanceerde het Sustainable Rice Platform zijn Standard for Sustainable Rice Cultivation. “Wéér een nieuwe standaard en een nieuw label?” hoor ik je al roepen. Ja en nee. Ik licht hieronder graag het waarom achter deze nieuwe standaard toe en hoe wij die via concrete projecten helpen omzetten naar de praktijk.
De meeste beschikbare standaarden of labels zijn ontwikkeld voor hoogwaardige gewassen zoals koffie, cacao of voor gewassen waarvoor er een 'tastbaar' probleem is, zoals de orang-oetan wiens biotoop bedreigd wordt door palmolieplantages. Maar wat is de orang-oetan voor rijst? Hoe overtuig je mensen ervan dat ook de duurzaamheid van een basisvoedselgewas als rijst een belangrijk probleem is?
De vraag is relevanter dan ooit nu rijst het eerste voedselgewas in de wereld is geworden. Rijst is het “dagelijks brood” van 3,5 miljard mensen. Een op de 5 mensen op onze planeet teelt rijst. En de vraag stijgt sterk door demografie, verstedelijking en veranderende eetgewoontes. Toen ik in 2003 in Benin begon te werken, was rijst een luxegerecht voor speciale gelegenheden. Tegenwoordig trekken kinderen, ook op het platteland, naar school met een kom rijst. In 2050 zal de wereldwijde vraag naar verwachting enorm toenemen. Voor elke 1 miljard mensen die erbij komt, heb je nog eens 100 miljoen ton gemalen rijst nodig.
Rijstproducenten kreunen nu al onder de impact van klimaatverandering: droogte, overstromingen, hoge temperaturen, het verhogen van de zeespiegel... 20 miljoen hectare rijstvelden zijn kwetsbaar voor overstromingen. Nog eens 20 miljoen hectare lijden onder droogte. Rijstvelden zijn zelf ook oorzaak van klimaatverandering, omdat ze grote hoeveelheden broeikasgassen genereren: ongeveer 10% van de wereldwijde methaanemissies is toe te schrijven aan rijstvelden.
Wie rijst zegt, zegt water: rijst vereist ongeveer 40% van het irrigatiewater van de wereld. En in sommige gevallen wordt het gewas geteeld met aanzienlijke hoeveelheden meststoffen en pesticiden. Vanuit consumenten groeit daarom de vraag naar veilige, gezonde en ecologische rijst. Zeker in steden zal deze trend alleen toenemen door een groeiende middelklasse en de groei van supermarkten die hoge eisen stellen op vlak van voedselveiligheid.
Hoe kunnen we de rijstteelt vooruit stuwen om te voldoen aan de groeiende vraag, rijstproducenten een fair inkomen laten verdienen en tegelijk onze planeet beschermen?
Het Sustainable Rice Platform (SRP) wil deze complexe uitdagingen aanpakken. Het is een initiatief van het United Nations Environmental Programme (UNEP) en het International Rice Research Institute (IRRI). Het groeide uit tot een wereldwijd partnerschap van 80 leden, waaronder overheidsinstanties, bedrijven, onderzoeks- en beleidsinstellingen en non-profitorganisaties. Belangrijkste spelers in de rijstsector zoals OLAM, Dreyfus, Mars en Ebro zijn lid. Rikolto is sinds mei 2015 lid.
Het SRP definieerde 8 principes om de rijstsector duurzamer te maken:
De vooruitgang wordt gemeten via 12 indicatoren.
In de nabije toekomst vind je zeker rijst met het SRP-logo in de winkel. Op de officiële website van het Sustainable Rice Platform vind je alle achtergrond bij het initiatief.
Met de Standard for Sustainable Rice Cultivation maakt het SRP een reeks instrumenten beschikbaar om de toepassing van duurzame praktijken op grote schaal te vergemakkelijken. Het is een compacte standaard met 46 criteria die vorm geven aan de 8 principes. De standaard kan wereldwijd onder verschillende omstandigheden gebruikt worden.
Belangrijk is dat het een voortschrijdende standaard is. Boeren en de verwerkende bedrijven kunnen stapsgewijs werken aan de principes. Het scoringssysteem moedigt elke stap richting volledige naleving aan. Het is dus geen label dat je wel of niet haalt, maar een praktisch instrument voor continue verbetering.
Lukken of mislukken? Dat is niet de vraag. Voor elk van de 46 vereisten zijn er verschillende prestatieniveaus. Elk prestatieniveau komt overeen met een aantal punten. Het hoogste prestatieniveau is voor de meeste eisen 3 punten. Voor elke vereiste wordt een essentieel of minimaal prestatieniveau gedefinieerd dat je moet bereiken alvorens je kan claimen dat je rijst duurzaam is. De producenten en verkopers van rijst mogen naar buiten toe 2 claims communiceren:
Rikolto werkt wereldwijd in 9 landen op rijst: Indonesië, Vietnam, Tanzania, Oeganda, DR Congo, Benin, Burkina, Mali en Senegal. Door middel van proefprojecten testen we samen met boeren innovatieve praktijken uit die de rijstteelt duurzamer maken. Onze collega’s wisselen kennis- en informatie uit onder elkaar, maar ook met wetenschappers, ambtenaren en mensen uit de voedingssector.
In onze projecten willen we vooral kennis opbouwen rond 3 specifieke punten van de Sustainable Rice Standaard: duurzame productiemethoden, kwaliteitsverbetering en inclusieve handelsrelaties waarbij risico’s en winsten eerlijk verdeeld zijn. Via ons lidmaatschap van het Sustainable Rice Platform kan die kennis doorstromen naar boeren en bedrijven overal ter wereld.
.jpg)