België is niet alleen een van de grootste Europese importeurs van cacao, maar ook de op een na grootste exporteur van producten die uit cacao gemaakt zijn ter wereld. Eind 2018 riep de Belgische overheid al het Beyond Chocolate Charter in het leven. Dat is een gezamenlijke ambitie van de Belgische chocolade- en retailsector, sociale impactinvesteerders, universiteiten en het middenveld om Belgische chocolade duurzamer te maken tegen 2025. In Ivoorkust worden de eerste resultaten zichtbaar.
Meer dan 60% van de wereldwijde cacaoproductie komt uit Ivoorkust. Meer nog, uit een studie van het Koninklijk Instituut van de Tropen (2017) blijkt dat meer dan 70% van de producenten in Ivoorkust afhankelijk is van cacaoproductie. “De boeren werken er heel hard om cacaoplanten te telen, maar dat levert ze niet veel op. De planten hebben pas een rendabele productie als ze een jaar of twee staan. Ze kunnen dan wel tien tot vijftien jaar produceren, maar zijn heel vatbaar voor ziekten naarmate ze ouder worden”, volgens Alphonse Amani, coördinator van het cacaoprogramma bij Rikolto in Ivoorkust.
Het werk van de boeren is heel zwaar. Ze beginnen al vroeg en werken vaak tot laat door in hete temperaturen. Uiteindelijk blijft een schamel dagloon over. Dat terwijl de meeste cacaoboeren ook een gezin hebben om te onderhouden. Soms eten de families maar een keer per dag. Meer eten kunnen ze niet betalen.
De cacaoboeren grijpen dan terug naar praktijken als ontbossing en kinderarbeid om de hoge kosten en werklast te drukken. Daardoor zijn er bijna geen oerwouden meer over in de regio en gaan kinderen vaak niet naar school.
“Ik heb nooit geweten dat ik geld kon verdienen door bemestings- en snoeidiensten aan te bieden aan boeren in mijn gemeenschap. Dankzij dit project verdienen we geld in de regio en moeten we dus niet verhuizen naar grotere steden om werk te vinden.”
Yao Kouakou Wilfred | Leider van een landbouweenheid
“De cacaoproductie staat nog voor grote uitdagingen. Het rendement ligt te laag en boeren krijgen moeilijk toegang tot financiële middelen waarmee ze kunnen investeren in hun boerderij of werk. Daardoor is het moeilijk voor de boeren om hun boerderij te laten groeien en om materiaal te vervangen als het kapot gaat”, vertelt Alphonse Amani.
Jonge mensen zien geen werkgelegenheid in de regio. Ze migreren vaak naar de grote steden in de hoop dat daar wel werk te vinden is, of om een opleiding te volgen. Daardoor zijn er te weinig werkkrachten op de boerderijen. Als cacaoboeren een leefbaar inkomen krijgen, is dat ook een incentive voor jonge mensen die geïnteresseerd zijn in landbouw om in de cacaoteelt te (blijven) werken.
Door de samenwerking tussen Colruyt Group, Rikolto en boerencoöperatie Enterprise Cooperative de Saint Paul, zijn er zo al tien eenheden voor landbouwdiensten opgestart, geleid door jonge mensen uit de regio. Die bieden verschillende diensten aan, zoals de bomen bemesten en snoeien. De eenheden hebben ook overeenkomsten met banken die de nodige kredieten verstrekken. Boeren betalen een kleine vergoeding voor de dienstverlening.
Rikolto hoopt een positieve impact te creëren op de levens en arbeid van de cacaoboeren. Alphonse Amani legt uit: “Het is belangrijk om leefbare prijzen tot stand te brengen voor de cacaoboeren. Als de boeren tegen 2030 een eerlijk loon verdienen waarvan ze kunnen leven, dan zullen ontbossing en kinderarbeid in de regio verminderen, of zelfs helemaal verdwijnen. Dat kan bereikt worden door bijvoorbeeld coöperaties op te starten waarbij de boeren zich kunnen aansluiten.” Omdat ze samen betere landbouwpraktijken toepassen, verdienen de boeren via de overeenkomst met Colruyt Group een aantal premies boven op de gewone marktprijs. Met die premies en dankzij de “living income reference price” die Colruyt Group betaalt, komen ze zo aan het leefbaar inkomen.
Door de lessen in duurzame landbouwsystemen zoals agroforestry, verbeteren de boeren hun cacaoproductie en versterken ze de natuur. Verder wordt gekeken naar andere landbouwmogelijkheden die de boeren kunnen opstarten in combinatie met cacaoteelt, zoals okra, aubergine en pluimvee. Dat hangt grotendeels af van consumptiepatronen en de markt in de regio. Zo diversifiëren ze hun inkomsten. Ook zijn er opleidingen in drogen en fermenteren, en in bedrijfsbeheer. “Al die zaken samen maken dat de cacaoboeren met meer zelfvertrouwen aan een zekerdere toekomst werken”, volgens Alphonse Amani.
“Ik heb er vertrouwen in dat de werk -en levensomstandigheden van de boeren zullen blijven verbeteren, zelfs als dit project afgelopen is. Dat komt door de sterke basis die gelegd is op verschillende vlakken: cacaoproductie, diversificatie, financiering en agroforestry. Andere producenten in de regio zullen inspiratie opdoen over de manier waarop dit project niet alleen de boeren, maar ook vrouwen en jonge mensen, engageert.”
.jpg)