Leerlingen aan het roer van een gezonde school

Goed eten op school, voor élke leerling. Dat is waar we bij Rikolto al langer werk van maken. Maar wat als we de leerlingen nu eens zelf de beslissingen laten maken? In Göteborg is het allang geen nieuwigheid meer. Twee keer per jaar komen de leerlingen samen met de schoolkoks en directie voor een inspirerend overleg over de schoolmaaltijden en het bredere voedingsbeleid van de school. En daar vloeien behoorlijk productieve gesprekken uit voort.

Sinds de start van dit jaar is Rikolto een van de partners van het Europese Erasmus+project, ‘Healthy Wave’, dat van de Europese Kindgarantie mee de realiteit wil maken: minimum één gezonde maaltijd per dag voor elk kind. Eerder dit jaar trokken we met de verschillende partners al naar het Roemeense Cluj-Napoca om het project op gang te trekken, elkaar beter te leren kennen en onze ervaringen uit te wisselen over goed eten op school. Afgelopen maand was het de beurt aan Göteborg, in Zweden, mentor-stad van Riga. Zweden is een van de weinige landen in de EU die al decennialang universele gratis schoolmaaltijden aanbiedt aan alle kinderen en jongeren, ongeacht gezinsinkomen. Meer dan de helft van de scholen beschikt er ondertussen over een eigen keuken, waar elke dag een gezonde, duurzame maaltijd wordt bereid voor alle leerlingen.

Voedseldemocratie op de Food Council Meeting

Maar het ‘goed eten’-verhaal zit er volledig verankerd in de hele schoolvisie. Leerkrachten worden aangemoedigd én begeleid om het thema op te nemen in de lessen, en leerlingen worden actief betrokken. Dat mochten we met eigen ogen zien tijdens ons bezoek aan Sandeklevsskolan, een lagere school in het noorden van Göteborg. Twee keer per jaar komen leerlingen, schoolkoks en directie samen op de Food Council Meeting. Op het menu? De schoolmaaltijden en het bredere voedingsbeleid van de school.

Eén leerling van elke klas gaat er in gesprek met schoolkok Linda, haar collega’s uit de keuken en de directie. Linda opende de vergadering met wat meer uitleg over de rol van de aanwezige leerlingen en de agenda van de dag. Als eerste agendapunt werd nog eens op het belang van gezonde, duurzame voeding gewezen. Zo krijgen de leerlingen minstens één keer per week duurzaam gevangen vis en zijn themaweken zoals ‘Cinnamon Day’ (4 oktober) en ‘School Food Day’ een culinair hoogtepunt met extra lekkere maaltijden. Ook feestdagen zoals Santa Lucia (13 december) en Kerstmis werden uitgebreid besproken, waarbij plannen voor een uitgebreid kerstbuffet voor heel wat lachende gezichten zorgde.

Ook voedselverspilling blijft een belangrijk aandachtspunt voor de school. Met trots deelden de koks en directie mee dat de hoeveelheid afval per bord is gedaald van 18 naar 16 g.

De stem van leerlingen

Na de mededelingen was het tijd om écht in gesprek te gaan en de leerlingen aan het woord te laten. De vertegenwoordigers van elke klas kwamen goed voorbereid, met vragen en opmerkingen die ze samen met hun leerkracht hadden verzameld. Enkele voorbeelden:

• “Kunnen we meer rijst op het menu zetten?” Chef Linda legt uit dat ze dit moeten importeren uit Azië en het dus niet zo duurzaam is.
• “Of het wat stiller in de refter kan?” Een punt dat het keukenteam en de directie verder in overweging nemen.
• "Nu krijgen we één keer per jaar pannenkoeken, kan dat niet wat vaker?” Hoewel hete en grote favoriet is bij de leerlingen, legt chef Linda uit dat dat voor een grote suikerpiek zorgt en niet zo bevorderlijk is voor hun concentratie.
• En een klassieker: “Kunnen we niet wat vaker pizza eten?” Chef Linda legt rustig uit dat het voor haar team veel te moeilijk is om voor zoveel leerlingen lekkere en kwalitatieve pizza te maken.

Heel wat te bespreken dus! Na de vergadering keren de vertegenwoordigers terug naar hun klas om de antwoorden te delen en verdere feedback te verzamelen.

Sterk draagvlak

De Food Council Meeting in Göteborg is een prachtig voorbeeld van hoe jongeren betrokken kunnen worden bij beslissingen die hun directe leefomgeving beïnvloeden. Dat sluit naadloos aan bij onze ‘Whole School Food Approach’, die de hele schoolomgeving actief mee wil krijgen in het ‘goed eten op school’-verhaal. Leerlingen ontwikkelen democratische vaardigheden zoals naar elkaar luisteren, goed onderbouwde argumenten formuleren en samenwerken. Bovendien voelen ze zich gehoord en draagt hun input daadwerkelijk bij aan een betere, gezondere school.

De Sandeklevsskolan laat perfect zien hoe leerlingen letterlijk en figuurlijk aan tafel schuiven om mee te bouwen aan een voedzame toekomst. Een toekomst waarin goed eten voor iedereen wat meer binnen handbereik ligt.

‍