Hoe is het gesteld met de Vlaamse brooddozen? De UGent onderzocht de samenstelling van de brooddozen in het basisonderwijs. Conclusie? Hoewel er weinig echt leeg zijn, kan je het overgrote deel toch niet zo voedzaam noemen. Enkel met de goede wil van ouders en scholen komen we er niet. Vlaanderen moet dringend werk maken van een geïntegreerde aanpak voor voeding op school.
Het beeld van lege brooddozen zorgt al jaren voor verontwaardiging. Toch kon niemand vertellen hoe groot het precies is. De UGent onderzocht daarom samen met Rikolto, LetUs en Vlaams Instituut Gezond Leven de samenstelling van brooddozen en tussendoortjes, de hoeveelheid lege brooddozen en of er een verband is met socio-demografische kenmerken. De brooddozen en tussendoortjes van zo’n 1.000 leerlingen werden twee maanden lang onder de loep genomen. Om meer inzicht te krijgen in de socio-demografische factoren en een eventueel voedingsbeleid op school, werden zowel leerlingen als directieleden bevraagd.
De conclusies zijn onverbiddelijk: veel kinderen ervaren voedselonzekerheid in hoge (9%) of lage (35%) mate en hebben dus geregeld onvoldoende toegang tot voldoende voedzame voeding om een gezond en actief leven te leiden. Slechts 12,6% van de kinderen had een brooddoos die grotendeels gevuld was met voedingsmiddelen die aanbevolen worden in de voedingsdriehoek. De gemiddelde brooddoos is dus niet leeg, maar wel weinig voedzaam.
Ouders, ook in de meest kwetsbare situatie, doen nochtans hun uiterste best, toont het onderzoek. Gebrek aan kennis, tijd en geld zijn evidente belemmeringen, maar ook onze omgeving werkt niet mee. Ongezonde voeding is overal aanwezig, vaak goedkoper en wordt meer gepromoot. Scholen trekken hun plan met gezonde tussendoortjes, zoals soep of fruit. Zij botsen echter op hetzelfde probleem: gebrek aan tijd of middelen. Hoort u het ook? De schoolbel rinkelt vijf voor twaalf.
Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke drukte eerder al op het belang van gezonde schoolmaaltijden voor élk kind. Het biedt niet enkel een antwoord op de vele ongezonde brooddozen, maar verlicht ook onze gezondheidzorg. Wie van jongs af gezond en evenwichtig eet, staat sterker in het leven en wordt minder ziek. Beter voorkomen dan genezen.
Maar willen we dat de jongere generaties die gezonde levensstijl hun leven lang aanhouden, dan zal een beter voedingsaanbod op school alleen niet volstaan. Voeding moet een intrinsiek onderdeel uitmaken van het schoolleven. Wie niet begrijpt waarom gezond eten belangrijk is of hoe alles zo netjes op ons bord belandt, die zal zich daar z’n verdere leven ook maar weinig van aantrekken.
Zo’n allesomvattende aanpak voor goed eten op school staat al op de radar van onze overheid. Deal 6 van de Vlaamse Voedselstrategie beoogt immers een ‘Whole School Food Approach’ (geïntegreerde schoolbenadering), die naast het aanbod op nog drie andere pijlers focust.
Eerst en vooral moet de schoolomgeving gezonder worden. Het overaanbod aan fastfood en snoep rond scholen vormt een ernstige belemmering voor de ontwikkeling van gezonde eetpatronen. Onze omgeving zou ons net moeten aanmoedigen om gezonder te eten. Maar goed, dat wist onze overheid dus eigenlijk zelf al – wat had u nu verwacht?
Ten tweede is voedselwijsheid en –vaardigheid belangrijk, om betere keuzes te maken én om het bredere debat over voedsel en gezondheid te begrijpen. Dat kan door voeding te integreren in verschillende vakken, samen te koken of bijvoorbeeld een boerderij te bezoeken. Stuk voor stuk waardevolle kennis voor het leven.
Maar het is vooral de laatste pijler die het bord vervolledigt: het beleid. Het brooddozenonderzoek van de UGent toonde aan dat slechts de helft van de scholen een voedingsbeleid heeft. Zonder structurele ondersteuning en een regelgevend kader van de overheid kan je hen dat allesbehalve verwijten. Nochtans is zo’n ‘Whole School Food Approach’ geen slechte investering: goed eten blijft immers de goedkoopste gezondheidszorg en laat een school nu net dé plek zijn waar kinderen het grootste deel van hun tijd doorbrengen. Eerder onderzoek van Hiva-KULeuven en HoGent toonde bovendien aan dat gratis of goedkope gezonde voeding op school de onderwijskwaliteit bevordert en een wapen is in de strijd tegen kinderarmoede.
Een ongezonde brooddoos is maar het topje van de ijsberg en onze overheid vaart er met gesloten ogen op af. Ik kan alleen maar hopen dat de nakende verkiezingen onze overheid wakker schudden. De politicus die het in de verkiezingsdebatten wil hebben over de kwaliteit van ons onderwijs en de betaalbaarheid van onze gezondheidszorg, kan maar beter ook een plan hebben voor goed eten op school.
U kan het volledige rapport van de UGent omtrent het brooddozenonderzoek hier terugvinden.
.jpg)