Goed eten op school is van cruciaal belang voor de gezondheid en ontwikkeling van kinderen en jongeren. Het draagt bij aan betere schoolprestaties, een gezondere levensstijl en een beter welzijn. Rikolto zet zich in voor een betere voedselomgeving op school door samen te werken met tal van lokale gemeenschappen en scholen. In België focust onze aanpak zich op scholen in Leuven, Gent en Antwerpen, waar we samen met leerlingen, leerkrachten, ouders, directie, keukenpersoneel … rond voeding aan de slag gaan.
Vandaag de dag komen heel wat kinderen nog met lege of ongezonde brooddozen of tussendoortjes naar school. Dat heeft een slechte invloed op hun leerprestaties en algehele welzijn. Een goed gevoede leerling is immers alerter, geconcentreerder en kan actief deelnemen aan het leerproces.
De toegang tot voedzaam voedsel op school is vandaag nog te beperkt. Steeds minder scholen bieden warme maaltijden aan en als ze dat wel doen, voldoen die meestal niet aan de gezondheidsrichtlijnen van de Vlaamse overheid. Veel scholen missen momenteel echter de kennis en middelen om gezonde maaltijden aan te bieden.
De voedselvaardigheid van leerlingen moeten omhoog. Momenteel blijven de pedagogische kansen nog te veel onbenut. Het is echter cruciaal dat leerlingen niet enkel goed eten, maar zich ook bewust zijn van het belang ervan, voor zichzelf én onze planeet. Het thema ‘voedsel’ moet in het onderwijs geïntegreerd worden, zowel binnen als buiten de schoolmuren (in de lessen, moestuinen, cafetaria’s …).
Goed eten op school is in het belang van alle kinderen, maar het is extra belangrijk voor leerlingen die opgroeien in kansarmoede. Het is voor gezinnen in armoede om verschillende redenen moeilijker om voor gezonde voeding te kiezen. Gratis of goedkopere voedzame schoolmaaltijden zou alle leerlingen, ongeacht hun economische achtergrond, meer gelijke kansen op (academisch) succes kunnen geven. Momenteel is het voedingsaanbod op school echter nog niet toegankelijk genoeg voor leerlingen uit een kansarm milieu en ook producenten krijgen al te vaak geen eerlijke prijs voor hun producten.
Rikolto werkt samen met scholen, ouders, overheden, lokale boeren en voedselproducenten om een positieve verandering teweeg te brengen. Onze aanpak is gebaseerd op samenwerking, capaciteitsopbouw en het creëren van duurzame systemen die impact hebben op lange termijn.
In België focust Rikolto zich op drie Vlaamse steden: Leuven, Gent en Antwerpen. Samen met deze steden gaan we de uitdaging aan om van gezonde, duurzame en betaalbare voeding op school de norm te maken, en kijken we hoe we alle bestuurlijke niveaus kunnen meekrijgen in het verhaal.
In deze drie pilootsteden werken we samen met zowel lagere als secundaire scholen. We verzamelen steeds de geleerde lessen en werken op basis daarvan een model uit. Op die manier kunnen we onze aanpak opschalen naar andere partners. Momenteel werken we in Leuven aan een testcase rond duurzame schoolmaaltijden. Het is de bedoeling dat de stad na afloop van de testcase een structureel budget ter beschikking stelt voor warme maaltijden.
Rikolto werkt zowel met een bottom-up als top-down aanpak. Onze bottom-up aanpak focust zich voornamelijk op de Vlaamse scholen. We delen ‘good practices’, schrijven een maandelijkse nieuwsbrief, stellen een toolkit op voor scholen en gemeenten en organiseren interstedelijke overleggen (een tiental steden komen vier keer per jaar samen) en stedelijke werkgroepen, ook wel ‘School Food Councils’, in Antwerpen, Leuven en Gent. Deze werkgroepen zijn heel divers samengesteld uit lokale actoren die een link hebben met onderwijs en/of voeding. Rikolto werkt met hen samen om lokale strategieën uit te denken en om van een duurzaam voedingsbeleid op school de realiteit te maken. Elke stad werkt zo haar eigen dynamiek uit, op maat van haar scholen en inwoners.
De top-down aanpak focust zich dan weer op de reeds bestaande structuren op Europees en internationaal niveau. We kijken welke structuren er al bestaan en waar Rikolto zich bij kan aansluiten om onze aanpak op lokaal niveau op te schalen. Daarnaast organiseren we regelmatig een expertenoverleg met verschillende organisaties om een duidelijk beeld te krijgen over onze gezamenlijke standpunten rond ‘goed eten op school’.
Om dit alles te realiseren, past Rikolto een Whole School Food Approach (WSFA) toe. Deze aanpak maakt deel uit van het Europese project SchoolFood4Change. Scholen en steden uit 12 landen leren van elkaar en doen aanbevelingen voor een beter beleid, zodat gezond en duurzaam voor iedereen de makkelijkste keuze wordt.
De WSFA is een integrale aanpak. Dat wil zeggen dat we niet enkel kijken naar het voedselaanbod op scholen, maar ook naar voedseleducatie- en beleid en de schoolomgeving. Onze aanpak gaat voor een onderwijsomgeving die een gezonde eetcultuur in én rond scholen mogelijk maakt, bijdraagt aan een systeemverandering in de hele gemeenschap en een impact heeft op onderwijs, duurzaamheid, ongelijkheid, gemeenschappen en gezondheid. Enkel zo zorgen we voor een blijvende impact.
Momenteel werkt Rikolto samen met 12 scholen in Leuven, jaarlijks 5 scholen in Gent en 5 secundaire scholen in Antwerpen. Al heel wat scholen in Vlaanderen maken dus samen met ons werk van goed eten op school. SchoolFood4Change loopt nog tot eind 2026. Het is de bedoeling dat er tegen het einde van het project in elke stad 20 scholen de WSFA toepassen.
Rikolto ontwikkelde de Whole School Food Approach (WSFA). Die aanpak maakt ondertussen ook deel uit van het Europese SchoolFood4Change. In de toekomst zien we graag onze WSFA als label voor scholen die werk maken van goed eten, met de categorieën ‘brons’, ‘zilver’ en ‘goud’.
Het GoodFood@School-programma maakt deel uit van het Europese SchoolFood4Change. Een lijst van alle partners kan je hier terugvinden.
.jpg)