We onderzoeken de inspanningen van Belgische en Europese supermarkten om het voedselsysteem te verduurzamen. Deze onderzoeksresultaten delen we met burgers, beleid, middenveld en de voedingssector. Zo jagen we supermarkten aan om hun maatschappelijke verantwoordelijkheid op te nemen. Superlijst is een samenwerking met de Nederlandse denktank Questionmark.
Ons consumptiepatroon houdt nog al te vaak oneerlijke en onrechtvaardige praktijken in de voedselketens in stand. Een leefbaar inkomen, het recht op collectieve organisatie, respect voor mensenrechten en de bescherming van vrouwen en kinderen zijn in heel wat voedselketens nog steeds geen verworvenheden.
Ook de ecologische voetafdruk van wat we eten, stopt niet aan nationale grenzen. Denk maar aan ontbossing voor ons veevoer, de stikstofuitstoot van de veehouderij, het gebruik van pesticiden in landbouw en land- en waterinname door voedselverspilling.
Kortom: consumenten in België en Europa hebben een wereldwijde impact op mens en milieu. Hoog tijd om daar een positieve impact van te maken.
Supermarkten hebben de hefbomen in handen om dat te veranderen. Via hun beleid kunnen ze handelspraktijken eerlijker en meer ecologisch maken, zowel binnen de eigen organisatie als bij hun leveranciers en de producenten. Via een gericht aankoopbeleid kunnen supermarkten hun assortiment verduurzamen, en via promoties en de winkelomgeving kunnen ze hun klanten aanzetten tot duurzame keuzes.
Bovendien hebben deze hefbomen een enorme potentiële impact. Meer dan 80% van wat Belgen eten, komt immers via de supermarkt op ons bord. Meer dan 80% van de Belgische retailmarkt is trouwens in handen van slechts vijf spelers. Ook in de rest van Europa bekleedt een handvol supermarkten een sleutelrol in ons voedselsysteem.
Met Superlijst onderzoeken we of supermarkten hun sleutelrol inzetten voor eerlijk en ecologisch duurzaam eten, en zetten we aan tot actie.
Door de inspanningen van supermarkten te vergelijken en breed te verspreiden, zetten we niet alleen aan om beter te doen, maar tonen we ook hoe het beter kan, met aanbevelingen van experts en goede praktijken uit het veld.
In 2022 voerden we de eerste Belgische Superlijst uit. Dit onderzoek ging na hoe Belgische supermarkten hun klanten helpen om klimaat- en milieuvriendelijker te eten. We keken naar inspanningen voor meer plantaardig en duurzaam eten, en actieplannen tegen ontbossing en voedselverspilling.
Superlijst is een meerjarig onderzoeksproject in verschillende Europese landen. Het gaat na hoe supermarkten hun beleid, assortiment, promoties en winkelomgeving inzetten om van duurzame voeding de standaard te maken. Eén onderzoek beslaat telkens één thema binnen duurzaamheid. Na twee jaar vindt er een herhalingsonderzoek plaats om de vooruitgang te meten.
Rikolto werkt mee aan de thema’s ecologische duurzaamheid en mensenrechten. Wij brengen de juiste academische en maatschappelijke partners samen om de onderzoeksmethode aan de Belgische context aan te passen en om aanbevelingen te formuleren bij de onderzoeksresultaten. We volgen de uitvoering van het onderzoek mee op en onderhouden contact met de betrokken supermarkten.
Na het onderzoek verspreidt Rikolto de resultaten en aanbevelingen bij het brede publiek via de pers en een publiekscampagne. Via rechtstreekse contacten en onze middenveldpartners bereiken we ook beleidsmakers en ook binnen de voedingssector vestigen we de aandacht op Superlijst via externe en eigen events.
Daarnaast gaan we met burgers aan de slag rond de onderzoeksresultaten. In participatieve workshops bespreken we de rol van supermarkten in een duurzaam voedselsysteem, verkennen we elkaars perspectief en zoeken we uit hoe burgers kunnen bijdragen aan oplossingen.
Na het onderzoek gaan we het gesprek aan met supermarkten. We bespreken en interpreteren samen de onderzoeksresultaten en bekijken hoe we stappen vooruit kunnen zetten bijv. via experimenten met academische partners, duurzame ketenprojecten, het lerend netwerk… Zo sluit Superlijst aan op andere activiteiten waarin Rikolto zich opstelt als partner of matchmaker.
Ten slotte zoekt Rikolto partners in andere Europese landen om Superlijst ook daar te introduceren. Door dezelfde methodiek toe te passen in verschillende landen kunnen we supermarkten en beleidsmakers op Europees niveau aanspreken en aanzetten tot actie.
- We formuleerden 10 kernresultaten en 13 kernaanbevelingen voor de 5 grootste supermarkten in België.
- We betrokken 100 burgers in participatieve workshops en verzamelden 100 professionals uit profit, non-profit en beleid op het netwerkevent ‘De Superdialoog’.
- We haalden 50 vermeldingen in pers en media, waaronder 2 uitgebreide reportages in nationale kranten.
- We bereikten ca. 2 miljoen Belgen via een online, social en gedrukte advertentiecampagne.
- Momenteel voert Rikolto 1-op-1-gesprekken met de supermarkten en startten we een lerend netwerk op met supermarkten.
- In het najaar van 2023 gaat Superlijst Mensenrechten van start in België.
- In 2024 komt de herhalingsstudie van Superlijst Milieu België.
- Rikolto werkt aan een Europees consortium om het onderzoek in andere landen te introduceren.
De wereld schreeuwt om verduurzaming van de productie en consumptie van voedsel. Supermarkten hebben de kans én verantwoordelijkheid om hierin een grote rol te spelen.
.jpg)